Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1949, Síða 20

18
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
vitnisburð, sem Gunnar gefur þeim:
„Það má vera einkennileg mannteg-
und, sem getur kynnst Dönum að
ráði, án þess að fyllast aðdáun, sam-
úð og kærleika til lands og þjóðar.
Tvent er það í fari þeirra, er meitlar
sig hvað fastast í hugann: sundur-
gerðarlaus karlmennska og eðlis-
bundin réttsýni11.
Ekki kemst þó Gunnar hjá því
að víkja að því, hvernig Danir gerðu
að stríðslokum upp við Guðmund
Kamban og hann sjálfan. Danir
grunuðu þá báða um nazisma, og
fyrir þær sakir var Kamban drep-
inn, en Gunnar rægður í blöðunum.
Nú áttu bæði Kamban og þó kann-
ske sérstaklega Gunnar vinsældum
að fagna í Þýskalandi vegna rita
sinna og þær vinsældir stóðu á
gömlum merg. Er það skiljanlegt
að þessar vinsældir þeirra í Þýska-
landi hafi getað vakið grun Dana á
stríðsárunum, þótt ekkert verði
fundið í ritum þeirra félaga sem
réttlæti þenna grun. Þetta getur
skýrt frumhlaup þeirra Dana, þó
það afsakaði það auðvitað ekki.
Árbókin 46—7 er allólík í fram-
setningu og tón systur sinni frá 1945.
Hér virðist stormur veruleikans
vera að sveipa hinum rómantísku
morgunroðaskýjum frá 1944—5 af
himninum.
Upphaf og endir þessarar árbók-
ar er pólitík, og það pólitík í öllum
hugsanlegum myndum: hnattpóli-
tík, utanríkispólitík, innanríkispóli-
tík og hreppapólitík. Má vera að
sumum þyki hér málum blandað
saman af lítilli háttvísi, ekki síst
þegar Gunnar milgrar innan um
alla þessa pólitík sína blaðaúrklipp-
um og glepsum hvaðanæva eins og
rúsínum í graut, — eða eins og
nútímamenn barna störf dagsins
með útvarpsfréttum og jazzi.
Ekki þarf þó langa íhugun til að
sannfærast um, að ofstjórn og ó-
stjórn, viðskiptahöft og skattaálög-
ur eru ekki annars eðlis á Islandi
en í öðrum löndum veraldar, og það
hinum mestu.
Hlálegast er þó að hugsa sér það,
að maður skuli geta skilið heims-
pólitíkina miklu, glímu Austurs og
Vesturs út frá athugunum á sambúð
nágranna í íslenskri sveit!
Mér er það minnisstætt að ég
varð einu sinni áheyrsla umræðu
tveggja manna um merkilegar kon-
ur á Héraði, en við skulum kalla
þær A, B, C eftir bæjum þeim, er
þær sátu með sóma og prýði. Ann-
ar maðurinn sagði eitthvað á þá
leið, að þær húsfreyjurnar A og C
hefðu verið geysimiklar vinkonur.
„Já“, gall þá við hinn maðurinn, „en
vinskapur þeirra var mest í því fólg-
inn, að tala illa um húsfreyjuna
á B!“
Ef þetta er ekki saga Vesturveld-
anna og Rússlands í hnotskurn með-
an Þýskaland var enn við lýði, þá
fatast mér að skilja. En þegar hinn
sameiginlegi óvinur er úr sögunni,
þá versnar allur vinskapur og snýst
í nágrannakryt. Sá er þó munur á
íslenskum bændum og höfðingjum
Austurs og Vesturs, að íslendingar
eru óherskáir og drepast ekki menn
fyrir nú á dögúm.
Þannig atvikast það, að hreppa-
pólitíkin og stórpólitíkin í riti Gunn-
ars virðast vera — og eru — sam-
bornar systur.
Eins og allir hugsandi menn sér
Gunnar í hendi sinni, að á kjarn-