Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1958, Side 73

ÍSLAND OG ÍSLENZKAR BÓKMENNTIR
55
ast alltaf frá bændum, en kóngar
eru ekki allir göfuglyndir, né allir
bændur skopleg fífl. Loks fer mál-
far persónanna frá því hátíðlegasta
til hins hversdaglegasta aldrei út
fyrir mörk þess sem er trúleg ræða.
Af þessu leiðir, að þó að hægt sé
að rita sósíalrealistisk verk í bundnu
máli, það er að segja ef skáldið not-
ar blandaðan stíl eða millistíl, þá er
óbundið mál hinn eðlilegi og rétti
miðill, meira að segja þess konar
°bundið mál sem er eins laust og
Verða má við öll stirðnuð mælsku-
form og líkingaskrúð. Sósíalrealismi
er auðvitað ekki eina eða undir öll-
Urn kringumstæðum bezta tegund
bókmennta. Þó virðist hún ef til vill
nafa þróast síðast og kannske vera
að vissu leyti þroskuðust.
íslendingasögur eru meðal sér-
kennilegustu fyrirbæra menningar-
sógunnar, ekki' vegna þess hve góð-
ar þær séu heldur vegna þess hvers
°nar gæði þær hafa til að bera.
f íslendingar miðaldanna hefðu
aldið áfram að yrkja söguljóð eins
°g Orrustuna við Maldon eða snúið
Ser að því að yrkja danskvæði, kann
a vera að við hefðum dáðst alveg
þeim, en við hefðum
ekki verið eins undrandi. En það
Setn þeir gergu f raun 0g Veru var
b' i S^aPa Þí óðfélagslegar raunsæis-
0 nienntir mörgum öldum áður en
yar svo mikið sem tilraun til
s r nokkru landi öðru í Evrópu,
t , menntir, sem innan sinna þröngu
a, marka eru slíkar að gæðum, að
rei befur verið betur gert.
Ef þvf er ekki haldið fram að ís-
lendingar hafi að óbreyttum aðstæð-
um þeirra hlotið að rita eins og þeir
gerðu er nokkur skynsemi í að íhuga
að hvaða leyti líf þeirra var frá-
brugðið lífi samtíðarmanna þeirra
annarsstaðar í Evrópu. Meirihluti
landnámsmanna var göfugrar ættar
og hafði fluttst frá Skandinavíu af
því þeir kærðu sig hvorki um að
vera undir stjórn né stjórna sjálfir,
heldur vildu vera óháðir. Þeir höfðu
tekið að erfðum víkingaaldarsið-
gæði stéttar sinnar, en það var ekki
lengur í verkahring þeirra að berj-
ast og leggja undir sig þjóðir. Fyrir
kom að þeir fóru í víking, en slíkir
leiðangrar voru hlé á daglegum
störfum þeirra við landbúnað og
fiskiveiðar. Sumir áttu kannske
betri og stærri jarðir en aðrir, en
stórjarðaeigendur voru engir á léns-
mannavísu og með einkaherjum.
Það er getið um þræla en ekki um
iðjulausa stétt, er teldi vinnu ósam-
boðna virðing sinni. Þar eð þeir
bjuggu á lítilli eyju ekki ýkja frjó-
samri, fjarri höfuðstöðvum stjórn-
málastarfsemi trúarbragða og lær-
dómsiðkana, hlutu áhugaefni þeirra
að bera blæ einangrunar og fásinnis.
Allir voru meira og minna kunnugir
öllum og heimsviðburðirnir vöktu
minni eftirtekt en athafnir ná-
grannanna.“
Margt fleira segir Auden skyn-
samlegt og skarplega athugað um
Islendingasögurnar og Njálu, en hér
skal látið staðar numið. Þýðingin er
eftir G. Á. í Tímariii máls og menn-
ingar í desember 1956 og má vísa
íslendingum þangað en enskumæl-
andi mönnum í frumgreinina.