Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1958, Blaðsíða 66

48
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISRÉLAGS ÍSLENDINGA
manna. Einhverra hluta vegna var
gott að hafa Þór í mannanöfn, Frey
sjaldan, en Óðinn aldrei. Eflaust
hefur trúrækni þeirra daga verið
komin undir persónulegu upplagi
manna, þá sem nú, eru dæmi þess
fyrstu landnemarnir, fóstbræðurnir
Ingólfr og Hjörleifr. Ingólfr var
blótmaðr en Hjörleifr ekki, „svo sé
ek hverjum verða sem ekki vill
blóta,” kvað Ingólfr er hann fann
Hjörleif veginn af írskum þrælum,
Vestmönnum, er forðuðu sér út í
Vestmannaeyjar þar til Ingólfr náði
þeim og drap þá. Vera má að Óðinn
hafi verið tignaður af ungum vík-
ingum er treystu honum sem víð-
förulum og margreyndum víkinga-
höfðingja fremur en Þór, sem varla
hafði hleypt heimdraganum í sam-
anburði við hinn slægvitra og undir-
förula óðinn. En sterkastur var
Þórr að berja á jötnum og tröllum
í Austurvegi og þegar Hvíti-Kristr
fór að ganga upp á suðurhimni þá
var Þórr aðalmótstöðumaður eða
andskoti hans. órói víkingaaldar
hefur tæplega verið til þess fallinn
að treysta gömul trúarbrögð eða
traust á fornum goðum, enda fer nú
að bera á mönnum sem trúa á sinn
eigin mátt og megin. Ólíkt er að
þessir menn hafi verið trúaðir á
aðra en sjálfa sig. Þeir hafa haft
kjörorðið: Sjálfur leið þú sjálfan
þig, sem áður var nefnt. Þess er oft
getið að menn kusu sér goð að full-
trúa eða vinum; gat þá oltið á ýmsu
um vinskapinn eftir því hversu vel
goðið reyndist. Á svipaðan hátt
gátu heiðnir menn vingast við
Hvíta-Krist sjálfan án þess að slíta
vinfengi sínu við önnur goð, til að
mynda Þór, en það er að segja á
meðan umburðarlyndi heiðninnar
einkenndi þá; en kristnir menn voru
ekki lengi að uppræta umburðar-
lyndi úr heiðnum hjörtum: þá varð
guð bara einn og hann Hvíti-Kristr
eða sú heilaga Guðdómsins þrenn-
ing, en hvernig var sú eining sönn 1
þrennum greinum mun heldur hafa
vafist fyrir norrænum mönnum að
skýra: á írlandi var sagt að hun
væri eins og smárinn þrílaufa (en
ef einhver hefði nú fundið fjögra
laufa smára). Þá var mun skiljan'
legri guðinn sem sólina hafði skap-
að, sem Þorkell máni trúði á, og
auðskilið var að sá guð var mátt-
ugur, hvort sem það hefur verið
hinn almáttki áss eða eigi.
Eitt virðist sæmilega skýrt um
heimspeki víkinganna: trú á vissann
guð var ekki rót framkvæmda í 1 ,
þeirra eins og hún vissulega var 1
lífi kristinna manna á dögum Karla'
magnúsar eða í Islam eftir daga
Mahómets. En hvað rak þá víkiug
ana fram til dáða? Hvað eftir anna
má lesa að hið mjög ókristilega drl
í lífi þeirra og breytni hafi vel
„að afla sér fjár og frama.” Þet a
rennur sem rauður þráður gegn
um
allar gerðir þeirra og afrek. Á v1^
ingaferð mátti vinna hvorttveggí3,
fé með sigri, frama með hreys n
Heima var og hægt að vinna frarll
með góðum gjöfum til
fylgdarmanna og viná, en sá ±ra .
kostaði fé. En hreysti og gjafn11
voru þannig höfuðkostir víking3^
hetja — án þeirra vannst eng^
frami hversu mikið gull sem
ingur hafði safnað. Engin frægð ^
í því að liggja sem ormr á gulh-
á hinn bóginn var líf einskisve
nema maður gæti unnið sér frse