Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1958, Side 84

66
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
sem nöfn kvennanna „enda öll á
-sen og -son.“ Keisarinn í Kína
kaupir Þjóðólf og vill óðfúsa breyta
til í sínu ríki, því að:
Sonu eina en eigi dætur eiga má
hilmis ríki héðan í frá.
Kristján sendi víst vinum sínum
sum kvæði sín, en að öðru leyti
hefir hann verið hirðulaus um, að
vernda þau frá glötun. Og þannig
munu þessi tvö kvæði hafa verið
send Stefni frá vini eða skyldmenni
löngu eftir dauða skáldsins.
Kristján var snemmþroska — orti
athyglisverð kvæði strax á unga
aldri. Hann virðist þó að hafa verið
fremur rusulvirkt skáld, sem lét alt
flakka, og jafnvel fæst af bestu
kvæðum hans eru lýtalaus, að
minsta kosti að því er snertir á-
herslur og bragliði. Hvort hann
hefði vaxið að mun, ef honum hefði
orðið lengri lífdaga auðið, er og
verður óleyst gáta. Sumir stækka
alt til hárrar elli, aðrir funa upp eins
og eldgígar, og kulna svo til ösku
innan fárra ára.
En þrátt fyrir alt hafði Kristján
undrasterk áhrif á hina yngri kyn-
slóð á síðasta fjórðungi 19. aldar-
innar. Ég, sem þetta rita, kunni víst
flest kvæði hans á fermingaraldri
og orti þá æskukvæði í anda hans.
Því var það, þegar ég kom á Möðru-
vallaskólann haustið 1894, og komst
óvænt yfir prentuð og óprentuð
verk Kristjáns, sem ekki voru í
kvæðabók hans, að ég skrifaði þau
upp og hefi geymt þau til þessa
dags.
Á öðrum stað talar greinarhöf-
undur um leikrit og leikritabrot
Kristjáns, fimm eða sex að tölu,
sem öll munu hafa verið skrifuð á
skólaárunum. Þar segir meðal ann-
ars: „Gesiakoman og Tímarnir
breyíasi hafa verið stutt leikrit, en
aðeins nokkur ljóð úr þeim hafa
varðveitst."
Eins og sagt er hér að framan
kom ég að Möðruvöllum haustið
1894, þá 18 ára unglingur og undir
sterkum áhrifum eldri skáldanna —
ekki síst Kristjáns. Það hlýtur þvi
að hafa verið þann vetur, sem ég a
einhvern hátt komst yfir handrit af
Gesiakomunni — snjáð og slitið, en
þó vel læsilegt, nema latínuklaus-
urnar, sem auðsjáanlega voru ur
lagi færðar — og skrifaði það upp
eftir bestu getu. Aftan við leikinn
hefi ég svo skrifað kvæðin úr Stefni,
sem áður er getið.
Löngu seinna — upp úr aldamot-
unum — fékk ungt fólk á Oddeyr'
inni leikinn að láni og æfði hann
og lék eitt laugardagskvöld á ut-
mánuðum í samkomuhúsi úti a
Hjalteyri fyrir fullu húsi.
Ekki er það alsendis óhugsanlegt
að afskriftir af þessum týndu leik'
um Kristjáns kunni að felast í blaða'
skrínum eldri manna heima a
föðurlandinu. Ef höf. SkírnisgreiO'
arinnar hefði ekki talið þá glataða,
er lítill vafi á, að þetta afrit mitt
af Gestakomunni hefði verið á ba
borið að mér lífs eða liðnum.
Vel get ég verið þeim mönnurn
samdóma, sem ekki hefðu ta*
mikinn bókmenntalegan s^a .
skeðan, þó þessi leikur hefði aldrel
komið í leitirnar. En fyrst haIin
hefir flækst með mér um tvsel
heimsálfur í síðastliðin 65 ár, þa $e
ég ekki minna gert en að fela hanu
Tímaritinu til varðveitslu nú í ve*\
tíðarlokin. *■*'