Fréttablaðið - 15.12.2012, Blaðsíða 28

15. desember 2012 LAUGARDAGUR| SKOÐUN | 28
Eftirfarandi dæmisaga
úr raunveruleika Heilsu-
gæslu höfuðborgarsvæð-
isins staðfestir mikilvægi
þess að endurskoða ferla
og vinnubrögð í heilbrigð-
iskerfinu á Íslandi. Til að
hámarka nýtingu þekk-
ingar og annarra auð-
linda er ekki nóg að búa
yfir þeim, heldur verður
umhverfið og kerfið allt
að styðja besta verklag.
Fréttir síðustu daga hafa
bent á atvik í heilbrigðis-
þjónustunni sem krefjast
þess að við rýnum í alla þætti heil-
brigðiskerfisins, hvort heldur er
þekkingu og færni starfsmanna,
umhverfið, samskiptin, ferlana eða
lög og reglugerðir.
Ég þekki karlmann á miðjum
aldri, sem hefur alltaf verið heilsu-
hraustur og því lítið þurft að nota
heilbrigðiskerfið, en um daginn
taldi hann kominn tíma á að hann
færi í almenna læknisskoðun.
Hann ákvað því að panta tíma hjá
sínum heimilislækni. Á mánudegi
hringdi hann því á sína heilsu-
gæslustöð í þeim tilgangi. Þegar
hann bar upp erindið við ritar-
ann sem svaraði sagði hún að því
miður væru allir tímar bókaðir hjá
heimilislækni hans næstu tvo daga
og ekki væri bókað lengra
fram í tímann. Hann yrði
því að hringja aftur á
fimmtudeginum til að fá
tíma á föstudeginum.
Beðinn að hringja aftur
Þetta gerði maðurinn en
viti menn, þegar ritarinn
svaraði var allt uppbókað
hjá viðkomandi heimilis-
lækni á föstudeginum og
ekki teknar niður bókanir
lengra fram í tímann. Mað-
urinn var því beðinn um að
hringja aftur á mánudeg-
inum til að panta tíma á þriðju-
deginum. Þegar hann svo hringdi
á mánudeginum, s.s. viku eftir
fyrstu tilraun til að fá tíma, var
enginn bókanlegur tími laus hjá
heimilislækninum. Þá var lang-
lundargeð mannsins á þrotum og
tjáði hann ritaranum að nú væri
nóg komið, hann væri búinn að
reyna á aðra viku að fá tíma hjá
heimilislækninum. Ritarinn sagði
þá að afar erfitt væri að fá tíma
hjá þessum heimilislækni þar sem
hann væri ekki í fullu starfi og
væri auk þess umsetinn af sjúk-
lingum með langvinna sjúkdóma.
Í ofanálag væri heimilislæknir-
inn ekkert við þessa viku þar sem
hann væri á námskeiði.
Maðurinn svaraði á móti að það
hefði verið virkilega gott ef honum
hefði verið bent á þetta strax viku
fyrr. Það hvarflaði nú að honum
að e.t.v. væri hreinlega betra og
einfaldara að fara til sérfræði-
læknis, kannski væri það skil-
virkara. En sérfræðings í hvaða
grein þá? Kannski væri ráðlegt
að tala við heimilislækni símleið-
is til að fá ráð um það hvert hann
ætti að snúa sér. Hann spurði því
ritarann hvort einhverjir læknar
væru með símatíma þann dag-
inn. Jú, þrír læknar voru einmitt
með símatíma síðar þennan sama
dag og einn þeirra, læknir A, væri
ekki svo ásetinn. Á slaginu þegar
símatími A hófst hringdi maðurinn
inn. Eftir nokkra stund svaraði rit-
ari stöðvarinnar, ekki læknirinn,
en maðurinn sagðist hafa verið
að reyna að ná í lækni A í síma-
tíma. Ritarinn baðst þá afsökunar,
læknir A væri ekki við í dag, en
hún hefði ekki áttað sig á því þegar
hún benti manninum á að hringja í
lækninn í símatíma hans.
Farsakenndur blær
Þessi leiðangur um heilsugæslu-
kerfið var sannarlega farinn að
taka á sig farsakenndan blæ.
Maðurinn kvaddi því ritarann
og skömmu síðar hringdi hann í
lækni B í símatíma hans. Í þetta
sinn var hann heppinn, eftir u.þ.b.
15 mínútna bið svaraði læknir B
og bar maðurinn upp erindið. Og
viti menn, eftir stutt samtal ráð-
lagði læknirinn honum að panta
sér tíma hjá heimilislækni. Enn
einu sinni hringdi maðurinn á
heilsugæslustöðina til að fá hinn
eftirsótta tíma hjá heimilislækni.
Hvílík sóun! Er þetta kerfið sem
höfuðborgarbúar þurfa að búa við?
Ég vil taka fram að maðurinn
sagði mér að framkoma starfs-
fólks heilsugæslunnar hefði verið
með ágætum í öllum þessum sím-
tölum, það hefði verið alúðlegt og
kurteist. Það er bara ekki nóg að
vera með vel meinandi og mennt-
að starfsfólk en götótt kerfi. Það
er ekki góð þjónusta. Þegar upp er
staðið hefði sparast tími og fjár-
munir fyrir sjúklinginn og heilsu-
gæsluna ef kerfið væri skilvirk-
ara. Ef maðurinn sem um ræðir
hefði strax getað talað við heil-
brigðisstarfsmann sem hefði getað
leiðbeint honum, t.d. hjúkrunar-
fræðing, hefði mátt þjónusta við-
komandi á skilvirkari hátt, beina
honum á réttan stað og jafnvel
bóka strax tíma á heilsugæslunni.
Enn betra væri ef við höfuðborg-
arbúar og landsmenn allir byggj-
um við kerfi eins og t.d. þeir gera á
þjónustusvæði Heilbrigðisstofnun-
arinnar á Blönduósi, þar sem sjúk-
lingar bóka sjálfir sína tíma hjá
heilsugæslunni á veraldarvefnum.
Eftir þessa farsakenndu
reynslusögu er mér spurn, fyrir
hverja er heilsugæslan? Hvernig
getur kerfið stutt við þjónustuna
þannig að þekking og tími starfs-
manna nýtist sem best fyrir sjúk-
linga? Þeirri spurningu verður að
svara. Tökum höndum saman, heil-
brigðisstarfsmenn, stjórnendur og
stjórnvöld og ráðumst að rót vand-
ans, greinum í hverju hann raun-
verulega felst, tökum málefnalega
á honum og horfumst í augu við
bestu lausnir. Gerum heilbrigðis-
kerfið skilvirkara með betri nýt-
ingu mannafla, tækni og tækja. Í
því felst raunveruleg hagræðing
og bætt þjónusta.
➜ Það er bara ekki nóg
að vera með vel meinandi
og menntað starfsfólk en
götótt kerfi . Það er ekki
góð þjónusta. Þegar upp er
staðið hefði sparast tími og
fjármunir fyrir sjúklinginn
og heilsugæsluna ef kerfi ð
væri skilvirkara.
159.849.078
Aukakrónur
endurgreiddar
það sem af er ári
A-korthafar hafa fengið endurgreiddar nærri 160 milljónir Aukakróna
það sem af er ári. Aukakrónurnar safnast sjálfkrafa og má nýta í allt
milli himins og jarðar hjá um 300 samstarfsaðilum. Ert þú með A-kort?
Fyrir hverja er Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins?
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Helga
Bragadóttir
hjúkrunarfræðingur