Læknablaðið - 01.12.1975, Síða 17

LÆKNABLAÐIÐ
93
ing hans á glákusjúkdómum með mjög
svipuðum hætti og í dag. Virðist hann
hafa betri skiLning á eðh þess sjúkdóms-
flokks en margir um aldamótin síðustu.
Er hann í þessu efni eins og mörgu öðru
langt á undan sinni samtíð.
Um flokkun gláku segir í fyrrnefndri
grein Guðmundar Hannessonar:
„Glaucoma er afarólíkt eftir því
hvort er að ræða um G. inflamm. eða
G. simplex. Hið fyrra er strax í byrj-
un samfara kvölum og rekur sjúkl.
óðara til læknisins. Öll sjúkdómsein-
kenni eru venjulega skörp og skýr,
svo diagnosis er barnaleikur, jafnvel
án ophthalmoscopi. Meðferðin er sjálf-
sögð og einföld, dugir auk þess alla-
jafna ágætlega svo prognosis má heita
allgóð. G. simplex byrjar aftur svo
hægfara og þrautalaust, að sjúkl. láta
reka á reiðanum til þess allt er í ótíma
komið, þá er að vísu auðvelt að þekkja
sjúkd. en allar sæmil. læknishorfur eru
löngu famar. í byrjun sjúkdómsins
eru þær talsvert betri, en þá er sjúkd.
oft vandþekktur og flest einkenni hans
geta brugðist. Öll lækning á honum er
einnig langtum óvissari en gl. in-
flammator.
Nú er það einmitt Gl. simplex, sem
stingur augun úr höfði íslendinga, svo
að hér er oftast við ramman reip að
draga og ekki allskostar rétt að taka
mjög hart á læknunum þó sjúkd.
blindi fjölda manna.
Glaucoma inflammatorium. Sjúkd.
er stundum acut, stundum tiltölulega
chroniskur og nálgast þá nokkuð gl.
simplex. Aldrei heldur hann jafn og
stöðugt áfram heldur skiptast á meira
og minna áköf versnunarköst og á
milli þeirra sæmileg líðan. Af sjáif-
um sér batnar hann aldrei og lifi sjúkl.
það nemur, verður hann blindur fyrst
á öðru og síðan á hinu auganu“.
Fyrsta misserið, sem G. H. starfar á Ak-
ureyri (15. maí 1896-31. des. 1896) leita
til hans 22 glákusjúklingar, en hann gerir
ekki aðgerð á neinum þeirra a. m. k. ekki
á sjúkrahúsinu, og hann getur ekki um
neina slíka aðgerð í fyrstu skýrslu sinni til
landlæknis. Árið eftir, 1897, fyrsta heila
starfsár hans á Akureyri, sér hann tíu
sjúklinga með hægfara gláku og einn með
bráðagláku. Þetta sama ár gerir hann
fyrstu glákuaðgerð sína, lituhögg, með góð-
um árangri, eins og segir í aðgerðaskýrslu
hans.
Væntanlega hefur hann gert aðgerðina
á bráðaglákusjúklingnum, sem skráður er,
enda var hún eina vonin um bata.
Á Akureyrartímabili Guðmundar Hann-
essonar leita til hans 116 glákusjúklingai,
tveir með bráðagláku og hinir með hæg-
fara gláku. Gerir hann aðgerð á seytján
þeirra, allt lituhögg (iridectomia). Árið
1904 gerir hann auk þess fjórum sinnum
lituhögg, en greinir ekki við hverju. Er
sennilegast að um glákuaðgerðir sé að
ræða. Hvað G. H. gerir fáar glákuaðgerðir
sýnir, að hann er ekki ánægður með árang-
urinn, er til lengdar lætur. í aðgerðaskrá
sinni frá 1899 lætur hann þess getið um
sjúkling nr. 41 í aðgerðaskrá sjúkrahúss-
ins:
„Glaucoma simplex — iridectomia
gerð. Sanat. c. funct. Operationin gekk
vel, en blindan hélt eigi að síður
áfram“.
Jafn glöggur læknir og G. H. hefur fljótt
séð, að lituhöggið var næsta haldlítið við
hægfara gláku, en hann heldur samt áfram
að gera þessa aðgerð meðan hann fæst við
augnlækningar, sennilega á langt leiddum
sjúklingum, þar sem lyfjameðferð dugði
ekki, í þeirri von að aðgerð myndi tefja
eitthvað fyrir þróun sjúkdómsins. Á þessu
tímabili var ekki um aðra glákuaðgerð að
ræða en lituhögg og hvítuskurð, sem G. H.
beitti ekki þrátt fyrir það að hann ráðleggi
öðrum þessa aðgerð. Um meðferð á hæg-
fara gláku segir hann í fyrrnefndri grein
sinni:
„Meðferð á gl. simplex er fljótsögó.
Iridectomi eða Sclerotomi svo fljótt
sem auðið er. Meðan hún ekki er gjörð
miotica, eserin eða pilocarpin. En það
þarf að vaka yfir sjúkl. alla æfi eða
réttara meðan sjónin endist og endur-
taka operation (sclerotomi), ef tensio
eykst, stundum oft, ef miotica duga
ekki vel. Og þó nú allt þetta sé gjörfc
lege artis þá er eftir minni litlu
reynslu víst að margir missa sjónina
eigi að síður eftir 1-2 ár“.
Við bráðagláku veit Guðmundur Har.n-