Læknablaðið - 15.09.1994, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
301
húðbeygjufellingu úlnliðs að um það bil miðj-
um innri jaðri þumalfingursbungu.
Greining miðtaugarþvingunar í úlnliðsgöng-
um er auðveld séu einkenni innan svæðis mið-
taugar, ef ekki þarf að íhuga aðrar greiningar.
Dæmigerð einkenni eru skyntruflun á þumli
(dig.I), vísifingri (dig.II), löngutöng (dig.III)
og ytri helmingi baugfingurs (dig. Vz IV) lófa-
megin, máttleysi og rýrnun á vöðvum ytri hluta
þumalfingursbungu og verkur í hendi.
Aðalvandamál fólks með miðtaugarfergi í
úlnliðsgöngum er verkur í efri útlirn og erfið-
leikar við athafnir, sem krefjast fíngerðrar
handavinnu, vegna vöðvamáttleysis og/eða
skertrar tilfinningar í fingrum og truflun á næt-
ursvefni. Phalen álítur taugarfergið sjúkdóm
miðaldra kvenna og að fátt bendi til að hér sé
um atvinnusjúkdóm að ræða (1).
Orsök miðtaugarþvingunar í úlnliðsgöngum
er aukinn þrýstingur í göngunum (3) vegna
þrengingar á ummáli ganganna og/eða aukn-
ingar á efnismagni í þeim. Við þetta þrengir að
tauginni og hún þrýstist upp að úlnliðsþver-
bandinu. Ytri þrýstingur á taugina með stað-
bundinni afmýlingu og öxulhrörnun nægir þó
engan veginn til að útskýra sum þekkt fyrirbæri
miðtaugarþvingunar í úlnliðsgöngum, til dæm-
is skyndilegar breytingar á einkennum við
ákveðnar athafnir, hversu fljótt einkenni geta
lagast við losun taugarinnar og þá staðreynd að
í mörgum tilfellum lítur taugin eðlilega út í
skurðaðgerð. Orsakir þessa eru líklegast blóð-
rennslistruflanir í innri æðum taugarinnar með
innri taugabjúgmyndun og blóðþurrð (4).
Efniviður og aðferðir
Sjúkraskrár og niðurstöður vöðvarafrita og
taugaleiðingarannsókna á Læknastofunni að
Bárugötu 15 í Reykjavík voru skoðaðar. Fólk
með greininguna miðtaugarþvingun í úlnliðs-
göngum. greint á tímabilinu 1. febrúar 1986-1.
maí 1993 er efniviður rannsóknarinnar. Petta
er valinn hópur fólks með miðtaugarþvingun í
úlnliðsgöngum, valinn í þeim skilningi að í
honum er fólk sem læknar hafa vísað á lækna-
stofuna eða sem hefur sjálft leitað aðstoðar.
Inntökuskilyrdi í rannsóknina voru: Grein-
ing miðtaugarþvingunar í úlnliðsgöngum
byggð á sjúkrasögu, taugaskoðun og/eða nið-
urstöðum vöðvarafrita og taugaleiðingarann-
sókna, sem í öllum tilfellum voru framkvæmd-
ar og túlkaðar af höfundi (M.P.H.). Skilyrði
var að nægilegar upplýsingar um sjúkdómsferli
væru fyrir hendi til úrvinnslu.
Útilokunaratriði: Annar taugaskaði en mið-
taugarþvingun í úlnliðsgöngum í sama útlimi,
þó var væg seinkun á skyntaugaleiðingahraða
eða lækkun skyntaugasvars ölnartaugar um
úlnlið ekki notað til útilokunar. Miðtaugar-
þvingun í úlnliðsgöngum sem greindist með
taugaleiðingarannsókn en sjúklingurinn var
einkennalaus.
Til að fá fram tákn Tinels var slegið laust
með sinaviðbragðshamri yfir ystu húðbeygju-
fellingu úlnliðs og dæmt jákvætt ef sjúklingur
fann rafstraumslíka tilfinningu niður í einhvern
miðtaugarfingur.
Tákn Phalens var framkallað með því að láta
sjúklinginn fullbeygja úlnliði í mest eina mín-
útu án aðstoðar, með framhandleggina beint
fyrir framan sig (1). Jákvætt svar er framköllun
dofa, pínudofa (paresthesias) og/eða verks.
Niðurstöðum taugalífeðlisrannsókna og ár-
angri skurðaðgerða verður lýst síðar.
Við tölfræðilega úrvinnslu var stuðst við kí-
kvaðrat útreikninga. í töflum IV og V miðast
útreikningar á samanburði við vinnumarkaðs-
könnun Hagstofu íslands í marslok 1993 (5).
Vikmörk fyrir hlutfallslega áhættu voru fundin
með svonefndri „test based“ aðferð (6).
Niðurstöður
Fjögur hundruð fjörtíu og níu sjúklingar
greindust með miðtaugarþvingun í úlnliðs-
göngum. Sextíu og sex þeirra fullnægðu ekki
inntökuskilyrðum. Nítján höfðu ölnartaugar-
þvingun við olnboga og einn við úlnlið í Gyon’s
göngum, hálstaugarótaskemmd (double crush
syndrome) fannst hjá 15, fjöltaugakvilli hjá 10,
ófullnægandi upplýsingar í 15 tilfellum og sex
einstaklingar höfðu engin einkenni miðtaugar-
þvingunar í úlnliðsgöngum.
Þrjú hundruð áttatíu og þrír einstaklingar
uppfylltu sett skilyrði, 241 kona og 142 karl-
menn með kynhlutfall 1,7:1. Yngsti var 14 ára,
elsti 91 árs og var meðalaldur við greiningu
49±16,5 ár (miðgildi 35,5 ár), svipað milli
kynja eða 48,4±16,3 ár hjá karlmönnum og
49,6±16,6 ár hjá konum. Flokkun sjúkling-
anna í aldurshópa eftir kyni sést á mynd 1.
Miðtaugarþvingun í úlnliðsgöngum greindist
í 557 höndum hjá 383 einstaklingum, 36% í
hægri, 18,5% í vinstri og í báðum höndum hjá
45,5% sjúklinga. Kvillinn var í báðum höndum
hjá 38,7% karla og 49,4% kvenna. Þessi mun-