Læknablaðið - 15.05.1995, Side 61

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
431
töku eftir tíðahvörf. Hér verður
þó að hafa nokkurn fyrirvara á.
í fyrsta lagi eru þessar rann-
sóknir þannig úr garði gerðar að
ekki er hægt að útiloka að konur
sem eru í minni áhættu vegna
hagstæðari áhættuþátta veljist
frekar til hormónagjafar. í öðru
lagi eru enn tiltölulega fáar far-
aldsfræðilegar rannsóknir þar
sem beitt er þeirri meðferð sem
algengust er í dag, það er estro-
gen ásamt gestagen hormónum.
Væntanlega fæst spurningunni
um langtímaáhrif hormónagjaf-
ar á framvindu hjarta- og æða-
sjúkdóma svarað með meira ör-
yggi innan fárra ára.
Vitað er að langvarandi
estrogengjöf eykur líkur á leg-
bolskrabbameini, en samsett
meðferð (estrogen og gestagen)
dregur úr líkunum. Þetta er
ástæðan fyrir því að gestagen
hormón eru almennt gefin með
estrogen þegar leg er enn til
staðar.
Talið hefur verið að langtíma
hormónauppbótarmeðferð
auki mögulegar líkur á brjósta-
krabbameini. Niðurstöður
Meðferð
beinþynningar á
brotastigi
1. Almenn atriði (tafla II).
2. Hormónameðferð, ef við
á.
3. Lyf önnur er kvenhor-
món;
a. bisfosfonöt,
b. calcitonín,
c. vefaukandi sterar
(aukaverkanir).
Ábendingar um
fyrirbyggjandi
hormónameðferð eftir
tíðahvörf
1. Fjölskyldusaga (móðir,
systir).
2. Gisin bein samkvæmt
beinþéttnimælingu (t.d.
neðsti fjórðungur).
3. Sterkir áhættuþættir
beinþynningar aðrir en í
töflu I.
4. Hjartavemdarsjónarmið.
rannsókna eru engan veginn af-
gerandi, en þó bendir ýmislegt
til að eftir 10 ára samfellda
hormónameðferð fari að sjást
nokkur aukning á brjósta-
krabbameini og ber því vissu-
lega að fylgjast vel með konum
á langtímameðferð með tilliti til
þessa.
B. Meðferð beinþynning-
ar á brotastigi
Fræðilega séð þyrfti að auka
verulega beinþéttni þessara
sjúklinga, þar sem þeir eru
þegar komnir niður fyrir svo-
nefndan brotaþröskuld. Sú
meðferð sem hægt er að bjóða
upp á í dag gerir þó ekki meira
en að viðhalda beinstyrk og í
besta falli auka lítillega við
beinþéttni tímabundið, ef til vill
einu til tveimur árum áður en
jafnvægi kemst á að nýju. Þótt
aukning á beinþéttni sé áreiðan-
lega nauðsynleg forsenda þess
að fækka megi brotum er alls
ekki víst að hún sé nægjanleg og
verður því fyrst og fremst að
meta árangur meðferðar með
Tafla III. Honnónauppbólarmeðferð hjá konum.
Aðstæður
I. Leg til staðar
II. Leg verið íjarlægt
III. Saga um
bijóstakrabbamein
IV. Langt um liðið (>5
ár frá tíðahvörfum)
Verðflokkar:
(1) 10-15 þús./ári
(2) 14-18 þús./ári
(3) 15-17 þús./ári
(4> 18-24 þús./ári
(5) 24-32 þús./ári
Fyrsta val
Kaflaskipt meðferð*2'51
(estrogen/gestagen)
Estrogen / eingöngu(W)
Aðrir kostir
Samfelld meðferð(3)
(estradiol/gestagen
eða anti-androgen).
Hormónaplástur<4'5>
Estrogen, gestagen
saman<3)
Estrogen í lægsta Estrogen/gestagen
mögulega skammti eða samfellt
gestagen eingöngu,
(t.d. Medroxy-progestero-
ne)
Samfelld meðferð<3) Kaflaskipt meðferð<2'5)
(Estrogen/gestagen)
(Estrofem, Progynon)
(Cycloprogynon, Trisequens)
(Climen, Kliogest)
(Estraderm 50, Evorel 50)
(Estracomb)
Athugasemdir
Getnaðarvamartöflur
með nýrri gerð
gestagena, má nota hjá
yngri konum
Meðferð ávalit í
samráði við krabba-
meinssérfræðings