Læknablaðið - 15.01.1996, Blaðsíða 87

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
67
landi, einkum tíðni ónæmra stofna hjá fólki
með einfaldar þvagfærasýkingar.
Tilgangur þeirrar rannsóknar sem hér verð-
ur lýst er einkurn tvíþættur: í fyrsta lagi að
kanna hverjir eru helstu sýklar sem valda þvag-
færasýkingum utan sjúkrastofnana. I öðru lagi
að athuga hvernig sýklalyfjanæmi er háttað,
annars vegar þegar taldar eru allar þvagfæra-
sýkingar og hins vegar einungis einfaldar þvag-
færasýkingar hjá hraustu fólki.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin nær til áranna 1992, 1993 og
1994 og tekur til þjónustusvæðis Heilsugæslu-
stöðvarinnar á Akureyri. Þar voru 17.135 íbúar
árið 1992; 17.378 árið 1993 og 17.432 árið 1994.
Á þessu svæði er einungis ein heilsugæslustöð,
á Akureyri, en Grímsey og Grenivík er þjónað
af heilsugæslulæknum heilsugæslustöðvarinnar
á heimaslóðum viðkomandi. íbúar þar eru
samtals um 500.
Rannsóknin nær til allra þvagfærasýkinga
sem staðfestar voru á vegum heilsugæslustöðv-
arinnar, bæði einfaldra sýkinga hjá frísku fólki
og sýkinga sem tengdust alvarlegri tilvikum.
Þetta var gert til þess að fá yfirlit yfir þær
tegundir sýkla, sem um er að ræða og einnig
sýklalyfjanæmi, en niðurstöðurnar voru einnig
athugaðar hvor í sínu lagi.
Einföld þvagfærasýking var skilgreind sem
klínísk einkenni um sýkingu frá neðri hluta
þvagfæra hjá hraustu fólki sem ekki hafði sögu
um nýrna- eða þvagfærasjúkdóma og að við-
komandi hafði ekki sögu um slíka sýkingu oft-
ar en fjórum sinnum á síðastliðnum 12 mánuð-
um.
Erfið þvagfærasýking (complicated urinary
tract infection) var skilgreind sem fimm eða
fleiri sýkingar síðastliðna 12 mánuði, langvar-
andi eða tíð notkun þvagleggs, sýking hjá ein-
staklingi með blöðrustein eða aðra sjúkdóma í
blöðru svo sem blöðrulömun. Teldi læknir
sjúkling vera með sýkingu í efri þvagfærum,
féll hún einnig í þennan flokk.
Beitt var hefðbundnum aðferðum við sýna-
söfnun. Beðið var um miðbunuþvag í sótt-
hreinsað ílát. Hjá börnum innan tveggja ára
var þvag rannsakað úr þvagpokum. Bent var á
að æskilegt væri að sýni stæði ekki lengur en
klukkutíma í stofuhita áður en það yrði rann-
sakað. Fólki var einnig bent á að reyna að
halda í sér eins lengi og það treysti sér til í allt
að fjóra tíma áður áður en það tók þvagsýni.
Number
Age groups
Fig. 1. Number and age distribution -úfpattentsywith acute
urinary tract infection in Akureyri district during a three year
period.
Meinatæknar sinna öllum þvagrannsóknum
heilsugæslustöðvarinnar. Stöðlun rannsóknar-
aðferða er í samvinnu við sýklarannsóknar-
deild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri og
Landspítala. Þvagfærasýking var skilgreind
sem 3105 sýklaþyrpingar í ml þvags nema varð-
andi S. saprophyticus þar sem viðmiðunin var
3=104 (3,4). Sýnum var sáð á blóðagar og Mac
Conkey æti sem ræktað var við 36 hita í 24
stundir. Næmi þeirra stofna sem ræktuðust var
athugað með lyfjaskífuprófi (disc diffusion)
(5), sem innihélt ampicillín, mecillínam, cefa-
lótín, súlfafúrasol, trímetóprím og nítrófúran-
tóín. I völdum tilvikum, eða þegar þess var
sérstaklega óskað, var sýklalyfjanæmi einnig
prófað fyrir öðrum lyfjum, en það var einungis
í fáum tilvikum.
Niðurstöður
Skráðar komur til lækna á Heilsugæslustöð-
ina á Akureyri árið 1992 voru alls 27.273, árið
1993 voru þær 27.311 og árið 1994 voru komur
27.819. Alls voru á þessum árum tekin 1996
þvagsýni til ræktunar, það eru að meðaltali 38
ræktanir á 1000 íbúa á ári eða 24 ræktanir á
hverjar 1000 komur á stofu á ári. Alls voru 966
jákvæðar þvagfærasýkingar miðað við fyrr-
nefndar skilgreiningar, 126 (13%) hjá körlum
og 840 (87%) hjá konum. Einfaldar sýkingar
voru algengastar eða í 94% tilvika jákvæðra
ræktana. Pokaþvag barst í 41 tilviki frá 34 börn-
um. Sjö sýnum úr pokaþvagi var fylgt eftir með
blöðruástungu og því tvítalning á þessum sjö
tilvikum.
Mynd 1 sýnir skiptingu einstaklinga eftir
aldri og kyni á rannsóknartímabilinu og eru