Læknablaðið - 15.01.1996, Blaðsíða 81

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
61
ina í 150 skipti. Rannsókninni er enn ólokið.
Niðurstöður: Áttatíu og sjö spítalasýkingar
greindust á gjörgæsludeildinni í 48 af 150
sjúkralegum (32%). Meðalaldur sjúklinga í
rannsókninni var 58 ár (0-87) og af þeirn voru
60% karlmenn. Algengustu sýkingarnar voru
eftirfarandi: Þvagfærasýkingar 27 (31%);
lungnabólga 18 (21%); blóðsýking 15 (17%);
sársýking átta (9%) og barkabólga sjö (8%).
Helstu sýkingarvaldar voru E. coli (15), Klebs-
iella sp. (7) og aðrar Enterobacteriaceae (9),
Enterococcus sp. (12), Candida sp. (12), S. epi-
dermidis (7), P. aeruginosa (7) og aðrir/
óþekktir (18). Sýktir sjúklingar dvöldu að jafn-
aði í 15,0 daga á deildinni en ósýktir í 4,2 daga
(p<0,05). Allir sjúklingar sem dvöldust lengur
en þrjár vikur á deildinni sýktust að minnsta
kosti einu sinni. Meðalaldur sýktra sjúklinga
var 63 ár og ósýktra 56 ár (p<0,05). Það var
hvorki marktækur munur á APACHE-II
skori, né á TISS skori við innlögn, hjá sýktum
og ósýktum sjúklingum. Dánartíðni sýktu
sjúklinganna var 10,4% (5/48) en 19,6% (20/
102) hjá ósýktu sjúklingunum (p=0,24).
Ályktun: Tíðni spítalasýkinga á gjörgæslu-
deild er veruleg og tengist einkum langri dvöl.
Flestar sýkinganna voru af völdum Gram-nei-
kvæðra stafbaktería. Þörf er á virku forvarnar-
starfi og baráttu gegn spítalasýkingum.
Inngangur
Sýkingar eru algengt og alvarlegt vandamál
á gjörgæsludeildum. Sjúklingar þar eru að jafn-
aði í meiri sýkingarhættu en sjúklingar annarra
deilda (1). Þetta stafar einkum af langvarandi
notkun öndunarvéla með slöngu í barka, mið-
bláæða- og lungnaslagæðaleggja og annarri
ífarandi meðferð (2). Skertar varnir sjúklinga á
gjörgæsludeildum, svo sem vegna ónæmisbæl-
ingar, auka sýkingarhættu hvort heldur er úr
umhverfinu eða frá bakteríum sem sjúkling-
arnir bera sjálfir (3). Gjörgæslusýkingar auka
dánartíðni, lengja legutíma og auka kostnað
(3-5). Þrátt fyrir aukna þekkingu á smitleiðum
og framförum í sýkingarvörnum er enn langt í
land að tekist hafi að koma í veg fyrir spítala-
sýkingar á gjörgæsludeildum. Upplýsingar um
sýkingatíðni og þekking á áhættuþáttum er
mikilvæg til að árangur náist í fækkun sýkinga.
í þessari grein er lýst sýkingum sem upp
komu á gjörgæsludeild Landspítalans á einu
ári. Rannsókninni er ekki lokið og verður hér
einungis greint frá hluta þess klíníska efniviðar
sem aflað hefur verið. Tilgangur rannsóknar-
innar er meðal annars að greina áhættuþætti
sýkinga, sýkingarstaði, sýkingarvalda og afdrif
sjúklinga, auk þess að meta skyldleika sýkla-
stofna sem finnast í hálsi og meltingarvegi fyrir
sýkingu við sýklastofna sem greinast á sýking-
arstað. Sú vinna er ekki hafin en verður fram-
kvæmd síðar með nákvæmri stofnagreiningu.
Efniviður og aðferðir
Gjörgæsludeild Landspítalans er 10 rúma al-
menn gjörgæsludeild, sem þjónar handlækn-
ingadeildum, lyflækningadeildum, krabba-
meins- og blóðsjúkdómadeild, barnadeildum,
kvennadeildum, taugalækningadeild og geð-
deildum. Deildin er sérhæfð til að taka á móti
brunasjúklingum, en stærsti einstaki sjúklinga-
hópurinn er í eftirmeðferð eftir opnar hjarta-
aðgerðir.
Rannsóknin var framsæ og tók til tímabilsins
1. október 1994 — 30. september 1995. í rann-
sóknina voru teknir sjúklingar sem dvöldu
lengur en 48 stundir á deildinni. Heildarfjöldi
innlagna á því tímabili sem rannsóknin tók til
var 1397, en flestar þeirra voru vegna skamm-
tíma meðferðar og eftirlits eftir skurðaðgerðir.
Skimað var fyrir sýklum frá sjúklingum á þann
veg að ræktanir voru teknar við innlögn og
síðan þrisvar í viku frá barka, maga, munnkoki
og þvaglegg eftir því sem mögulegt var. Aðrar
ræktanir, svo sem blóðræktanir, strok frá sár-
um og frá enda miðbláæðaleggja voru gerðar
eftir ástæðum, eins og venja er á deildinni. Sýni
voru metin og greind á sýklafræðideild Land-
spítalans og var hefðbundnum aðferðum beitt
við sýnatöku og ræktanir. Upplýsingum varð-
andi sýkingar, aldur sjúklinga og kyn, lengd
dvalar, grunnsjúkdóma, aðgerðir, vöktun,
meðferð og afdrif var safnað jafnóðum af höf-
undum (SM, LB).
Sýkingar voru greindar jafnóðum, sam-
kvæmt skilmerkjum Center for Disease Cont-
rol, Atlanta, Georgia (6,7), þar sem stuðst er
við klínísk merki og einkenni sýkinga, sýkla-
ræktun, myndgreiningar og aðrar rannsóknir.
Þannig var lungnabólga greind ef sjúklingur
hafði graftarkenndan uppgang og breytingar á
lungnamynd sem samræmdust greiningunni
auk þess sem stuðst var við hefðbundin klínísk
einkenni. Sýklar sem ræktuðust í miklu magni
og sáust einnig við smásjárskoðun voru álitnir
orsök lungnabólgu. Ekki var krafist jákvæðra
ræktana ef önnur einkenni bentu sterklega til