Læknablaðið - 15.01.1996, Blaðsíða 63

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
47
marktækur munur á dánartíðni á gjörgæslu
milli hópa (13% hjá sýktum, 7% meðal
ósýktra) en marktækt fleiri úr ósýkta hópnum
lifðu að útskrift (91% en 81% úr sýkta hópn-
um).
Ályktun: Nærri 40% sjúklinga á gjörgæslu-
deild reyndust sýktir og fengu 24% sjúkling-
anna gjörgæslusýkingar. Ljóst er að þörf er á
sterku, áframhaldandi forvarnarstarfi og bar-
áttu gegn sýkingum.
Inngangur
Sýkingar eru vandamál á gjörgæsludeildum
þar sem þær eru mun algengari en á öðrum
deildum sjúkrahúsa (1). Á gjörgæsludeildum
eru mikið veikir sjúklingar vistaðir sem hafa
aukið næmi fyrir sýkingum vegna sjúkdóma og
slysa og þarfnast auk þess flókinnar vöktunar
og meðferðar (2). Auk þess eru alvarlegar sýk-
ingar oft ástæðan fyrir innlögn á gjörgæslu.
Sýkingar tengjast aukinni dánartíðni (3),
langvinnum veikindum og auknum kostnaði.
Nýgengi sýkinga er breytilegt eftir löndum
og gerðum gjörgæsludeilda (4,5) frá 1% á
hjartaskurðdeild (6) til 36% á almennri gjör-
gæsludeild (7). Rannsóknir hafa ekki verið
gerðar hérlendis á sýkingum á gjörgæsludeild-
um. Á gjörgæsludeild Borgarspítalans þótti því
bæði tímabært og forvitnilegt að kanna tíðni,
staðsetningu, orsakir og tilurð sýkinga ásamt
horfum og tengslum við ýmsa þætti.
Sjúklingar og aðferðir
Á Borgarspítalanum í Reykjavík voru,
þegar könnunin var gerð, 304 sjúkrarúm á
háls-, nef- og eyrnadeild, heila- og taugaskurð-
deild, skurðdeild, lyfjadeild, taugasjúkdóma-
og endurhæfingardeild og slysa- og bæklunar-
skurðdeild. Gjörgæsludeildin hefur sex sjúkr-
arúm og þjónar öllum deildum spítalans með
um 500 innlögnum árlega.
Gerð var framsæ athugun á 200 sjúklingum
sem lágu lengur en 24 klukkustundir á gjör-
gæsludeildinni á tímabilinu október 1991 til maí
1992. Sextíu og sex sjúklingar tilheyrðu heila-
og taugaskurðlækningadeild, 52 skurðdeild, 52
lyfjadeild, 23 slysa- og bæklunarskurðdeild og
sjö sjúklingar tilheyrðu háls-, nef- og eyrna-
deild.
Athugunin breytti í engu hefðbundnum
vinnubrögðum á deildinni. Þannig voru teknar
ræktanir frá þvagi og hráka við komu og síðan
tvisvar í viku. Endar miðbláæðaleggja voru
sendir til ræktunar. Að öðru leyti voru ræktan-
ir og aðrar rannsóknir gerðar þegar einkenni
sjúklings eða aðrar rannsóknir gáfu tilefni til.
Sýni voru metin og greind á sýkladeild Borgar-
spítalans og var hefðbundnum aðferðum beitt
við sýnatöku og ræktanir. Upplýsingum varð-
andi sýkingar, aldur sjúklinga og kyn, lengd
innlagnar, grunnsjúkdóma, aðgerðir, vöktun,
meðferð og afdrif var safnað jafnóðum af höf-
undum (ADM, KG).
Við skilgreiningu sýkinga var stuðst við skil-
merki frá Centers of Disease Control, Atlanta,
Georgia (8). Þannig var lungnabólga greind ef
sjúklingur hafði graftrarkenndan uppgang og
breytingar á lungnamynd sem samræmdust
greiningunni auk þess sem stuðst var við hefð-
bundin klínísk einkenni. Sýklar sem ræktuðust
í miklu magni og einnig sáust við smásjárskoð-
un voru álitnir orsök lungnabólgu. Ekki var
krafist jákvæðra ræktana ef önnur einkenni
voru sterk.
Barkabólga var greind á sama hátt ef
lungnamynd þótti ekki samræmanleg lungna-
bólgu.
Þvagfærasýking var greind ef fjöldi baktería
var yfir 100.000/ml þvags eða fjöldi sveppa
meiri en 10.000/ml þvags.
Við greiningu blóðsýkingar (sepsis syn-
drome) var krafist tveggja jákvæðra ræktana
en ein jákvæð ræktun nægði ef önnur sýking af
sömu bakteríu var þegar greind. Hjá þremur
sjúklingum var blóðsýking talin mjög líkleg
þrátt fyrir neikvæðar ræktanir. Þeir voru því
greindir með “systemic inflammatory response
syndrome" (SIRS) (10); tveir voru með þarma-
bólgu (necrotizing colitis), og sá þriðji veiktist
eftir mjaðmarskiptaaðgerð.
Sýking á miðbláæðalegg var greind ef fleiri
en 15 bakteríuþyrpingar ræktuðust á skál.
Sársýkingar voru greindar ef fyrir lá graftrar-
kennd útferð frá sári og sýkingarvaldandi
bakteríur ræktuðust.
Kviðarholssýking var greind á sama hátt frá
sýnum sem tekin voru við aðgerð, frá kviðar-
holi eða graftrarkýlum, eða frá kera í einu
tilviki.
Aðrar sýkingar voru greindar svo sem hefðir
hafa skapast um.
Sýking sem greindist á fyrstu 48 klukku-
stundunum eftir innlögn á spítalann var flokk-
uð sem utanspítalasýking (community acquir-
ed infection). Gjörgæslusýking (ICU acquired
infection) greindist fyrst 48 tímum eftir innlögn