Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Blaðsíða 38

34
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
E 37
E 38
RISTILSEPANÁM Á FSA FRÁ 1980 TIL 1993.
STAÐSETNING SEPANNA BORIN SAMAN VIÐ
STAÐSETNINGU RISTILKRABBAMEINS Á
ÁRUNUM 1970 - 1992. KÖNNUN Á
DÁNARORSÖKUM 53 SJÚKLINGA AF ÞEIM
300, SEM SEPAR HÖFÐU VERIÐ
FJARLÆGÐIR ÚR.
Nick Cariglia M.D., Lyflækninga- og Speglunardeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Staðsetning allra sepa (501), sem voru fjarlægðir
við ristilspeglun á árunum 1980 til 1993 var athuguð.
Höfundur fjarlægði alla sepana. Einnig var staðsetning
allra ristilkrabbameina (162) á árunum 1970 til 1992
athuguð.
Dánarvottorð 53 sjúklinga, sem höfbu farið í
sepanám í ristilspeglun, voru athuguð.
Eins og við mátti búast sýndu niðurstöður góða
samsvörun milli staðsetningar sepa og krabbameina.
Hæst tíðni krabbameina (54%) og sepa með
æxlismyndun (64%) var í bugaristh og endaþarmi. Við
samanburð á tímabilunum 1970-1979 og 1980-1992
kom fram hækkun á ristilkrabbameini úr 5.3 i 8.3
tilfelli á ári og væg aukning á krabbameini i hægri
hluta ristils. Markvert er, að enginn greindist með fleiri
en eitt krabbamein í ristli.
YFIRLIT YFIR BROTTNÁM Á 501 SEPA VIÐ
RISTILSPEGLUN Á FSA FRÁ 1980 TIL 1993.
Nick Cariglia M.D., Lyflækninga- og Speglunardeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Afturvirk rannsókn á öllum sepum (501)
fjarlægðum við ristilspeglun ffá 1980 til 1993 á FSA.
Höfúndur fjarlægði alla sepana. Allar ristilspeglanir og
öll sepanám voru rannsökuð m.t.t. fjölda sjúklinga
(300), kyns (176 karlar og 124 konur), aldurs (flestir á
milli 60 og 80 ára) og tjölda speglana á sjúkling
(meðaltal 1.22).
Allir sepamir (501) voru metnir eftir vefjagerö
(58% með æxlismyndun og 42% án æxlismyndunar),
stærð og staðsetningu í ristli.
Flestir sjúklinganna fóru i eina ristilspeglmi, en 52
sjúklingar fóru samtals í 120 ristilspeglanir. Úr einum
sjúklingi voru 24 separ tjarlægöir (Polyposis juvenilis)
og 7 separ úr þremur sjúklingum. Samtals voru 304
separ (jarlægðir úr 103 sjúklingum, en einn sepi úr
hveijumhinna 197.
Karlar höfðu að meðaltali 1.8 sepa, en konur 1.4.
Hlutfallið á milli lítilla (< lcm) og stórra (> lcm)
sepa var 3.7.
Það fimdust 12 separ með illkynja breytingum.
Hlutfallið á milli litilla (< lcm) og stórra (> lcm) sepa
með illkynja breytingum var 0.9.
Af þeim 300 sjúklingum, sem separ höfðu verið
fjarlægðir úr, liafa 53 látist. Þar af létust 18 (34%) úr
krabbameini. Um ristilkrabbamein var að ræða í 7
tilfellum og í 6 þeirra var ristilkrabbameinið þekkt fyrir
sepanám. Fjórir létust úr þvagblöðrukrabbameini, en
það er athyglisvert og gæti gefið ástæðu til frekari
rannsókna.
Vonandi leiðir árvekni við sepanám til lækkunar
nýgengis ristilkrabbameins á upptökusvæði okkar.
Mest (65%) var af bæði illkynja og góðkynja
sepum i bugaristli og endaþarmi Þar voru 86% stóru
sepanna og 84% illkynja sepanna.
Eini alvarlegi fylgikvillinn var blæöing, þar sem
blóðgjafar og skurðaðgerðar var þörf (0.002%).
Fyrri rannsóknir okkar hafa sýnt sepanám í
hlutfallslega mörgum ristilspeglunum (24%).
Niðurstöður þessarar athugunar eru í samræmi við
aðrar athuganir austan hafs og vestan. Þær eru helstar:
1) Hærra nýgengi sepa í körlum, 2) nýgengi hækkar
með aldri, 3) flestir sjúklingar hafa einn sepa, 4) litlir
separ eru í meirihluta, 5) illkynja breytingar eru frekar
í stórum sepum (> lcm), 6) separ eru algengastir í
bugaristh og endaþarmi og 7) sepanám í ristilspeglun
er hættulítið.