Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1994, Qupperneq 53

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 25
47
NÝRNAÁSTUNGLR Á LANDSPÍTALANUM
1982-1993. ÁBENDINGAR, MEINAFRÆÐI
OG FYLGIKVILLAR.
Steinar Guðmundsson1, Helgi Kr. Sigmundsson1,
Sverrir Harðarson2, Páll Ásmundsson1 og Magnús
Böðvarsson1. 'Lyflækningadeild Landspítala, 2Rann-
sóknastofa Háskólans í meinafræði.
Ein mikilvægasta leiðin til að greina nýrnasjúkdóma
og þá sérstaklega gaukulssjúkdóma, eru
vefjagreiningar. Því er nýrnaástunga mikilvæg
greiningaraðferð sem getur gefið miklar upplýsingar ef
ábendingar eru réttar. Nýrnaástunga um húð
(percutaneous kidney biopsy) ereinnig oftast hættulaus
sérstaklega ef frábendingar eru virtar. Ný tækni hefur
gert nýrnaástungur öruggari og fækkað fylgikvillum
þeirra. Þetta er í fyrsta sinn sem uppgjör er gert á
þessari rannsóknaraðferð hér á landi.
Hér var um aftursýna rannsókn að ræða. Farið var
yfir 105 sjúkraskrár og vefjagreiningar af þeim 145 sem
gerðar voru á Landspítalanum á árunum 1982-1993.
Skráðar voru ábendingar rannsóknarinnar og mögulegir
fylgikvillar hennar. Auk þess voru vefjagreiningar
skráðar og samræmdar í eitt flokkunarkerfi.
í rannsókninni voru 53 karlar og 52 konur og var
meðalaldur sjúklinganna 41 ár. Gerðar voru 96
ómstýrðar ástungur en 9 sýni fengust í aðgerð.
Algengast var að sjúklingarnir höfðu blóðmigu (47),
hvítumigu (27) og nephrotic syndrome (27). 30 voru
nýrnabilaðir og 10 höfðu þekkta undirliggjandi
sjúkdóma. Þá höfðu 11 háþrýsting, 14 óeðlilega þvag-
skoðun og 19 aðrar ábendingar. Alls greindust 17%
með frumgaukulsjúkdóma og 7% með annars konar
sjúkdóma í gauklum. 13% greindust með IgA
nýmakvilla en 11% með millifrumu-nýmasjúkdóma.
15% höfðu smásæjar breytingar í nýrum í kjölfar
kerfissjúkdóma. 21% sýna voru dæmd án sér- eða
marktækra breytinga. Auk þess greindust þrír með
nýrnakrabbamein, tveir með H.U.S., átta með
nýrnahersli ,og þrír með annað. Hjá 65 (62%)
sjúklingum gekk nýrnaástungan án fylgikvilla. 13
(12%) fengu verki eftir stungu, 6 (6%) stuttvarandi
blóðmigu en 4 (4%) blæðingu undir húð. Einn fór í
aðgerð vegna blæðinga.
Áberandi er að þrátt fyrir gildar ábendingar vom
hlutfallslega mörg sýni án sér- eða marktækra breytinga.
Algengasti undirflokkurinn var IgA nýrnakvilli.
Fylgikvillar rannsóknarinnar voru fátíðir og oftast
meinlitlir. Nýmaástunga er rannsóknaraðferð sem hefur
ákveðnar ábendingar. Það ætti að vera vel þess virði að
hætta á tiltölulega fátíða og meinlitla fylgikvilla ef
ábendingar em gildar.
Krabbamein í nýrnaskjóðu
og þvagleiðurum
-Afturskyggn klínísk rannsókn-
Tómas Guðbjartsson, Guðmundur V.
Einarsson, Egill Jacobsen, Jónas Magnússon.
Handlækninga og þvagf.skurðdeild Landspítala.
Læknadeild Háskóla íslands.
Harla lítið er vitað um krabbamein í
nýrnaskjóðu og þvagleiðurum hérlendis.
Markmið rannóknarinnar var að kanna
nýgengi þessara krabbameina, með hvaða hætti
þau greinast og stigun þeirra. Einnig voru
lífshorfur sjúklinganna rannsakaðar.
Klínísk afturskyggn rannsókn var gerð á
sjúklingum sem greindust með krabbamein í
nýrnaskjóðu (cancer pelvis renis, n=45) eða
þvagleiðurum (cancer ureteris, n=13) á íslandi
árin 1971-1990. í öllum tilvikum nema tveimur
var um að ræða umskiptaþekjukrabbamein
(carcinoma transitionale), oftast illa þroskuð.
Alls greindust 42 karlar og 16 konur, og var
meðalaldur tæp 70 ár. Flestir sjúklinganna
(86%) gengust undir aðgerð á nýra og/eða
þvagleiðara. Sjúkdómseinkenni og tímalengd
einkenna fyrir greiningu voru skráð, einnig á
hvaða stigi (Grabstald) sjúklingarnir greindust.
Lífshorfur voru reiknaðar fyrir hvert stig og
fjölbreytugreining Cox notuð til að kanna
fo'rspárgildi ýmissa breyta með tilliti til lífshorfa.
Aldursstaðlað nýgengi nýrnaskjóðukrabba-
meins á þessu tímabili var 1,1 /105 karlar og
0,4 /10^ konur á ári, og nýgengi krabbameins í
þvagleiðara 0,4/105 karlar og 0,1/105 konur á
ári. Blóð í þvagi og kviðverkir voru algengustu
einkennin. Á stigi I-III voru 28 sjúklingar (54%)
en 24 á stigi IV (46%). Meinvörp fundust hjá
22% sjúklinganna og voru algengust í eitlum og
lungum. Fimm ára lífshorfur reyndust 44%
fyrir hópinn í heild, 88% fyrir stig I en 21% fyrir
stig IV. Greiningarár hafði ekki marktæk áhrif á
lífshorfur.
Krabbamein í nýrnaskjóðu og þvagleiðurum
eru sjaldgæf æxli á íslandi. Þau eru í meðallagi
algeng miðað við nágrannalönd og hegða sér í
flestu svipað. Lífshorfur sjúklinga eru einnig
vel sambærilegar, ekki síst sjúklinga með
meinvörp. Horfur sjúklinga með þessi æxli hafa
ekki batnað síðustu tvo áratugi hér á landi.