Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1995, Blaðsíða 12

12
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Ólafur Sigurðsson
Saga Læknafélass Akureyrar
1934-1994
Forsaga
Það má heita tilhlýðilegt þegar fjallað er um
sögu Læknafélags Akureyrar að geta þess sem
fram fór í læknamálum hér á þessu svæði á undan
stofnun félagsins, og verður þá farið nokkuð langt
aftur í tímann.
Fyrsti læknirinn, sem gegndi læknisstörfum í
Norðlendingafjórðungi hét Magnús Guðmunds-
son frá Stóra Holti í Dölum vestur, lifði frá 1738-
1786 og hafði að baki þriggja ára nám og próf frá
Bjarna Pálssyni, landlækni. Hann var fjórðungs-
læknir hér 1765-1775. Sat fyrst í Arnarnesi í Eyja-
firði, síðan á Ökrum og síðast Úlfsstöðum í
Skagafirði.
Næsti læknir á sama svæði var Jón Pétursson frá
Hofsá í Svarfaðardal. Hann lifði frá 1733-1801,
var við nám hjá Bjarna Pálssyni í eitt ár og við
læknanám í Kaupmannahöfn í fjögur ár en lauk
ekki læknaprófi. Var fjórðungslæknir í Norðlend-
ingafjórðungi 1775-1801 og sat í Viðvík í Skaga-
firði.
Þriðji læknirinn á þessu svæði var Ari Arason,
fæddur að Tjörn í Svarfaðardal, uppi 1763-1840,
hafði að baki læknanám í fimm ár og próf frá Jóni
Sveinssyni landlækni. Hann var fjórðungslæknir í
Norðlendingafjórðungi 1801-1820, sat fyrst á
Víðivöllum, síðan á Flugumýri í Blönduhlíð í
Skagafirði.
Jörgen Wichmann Hoffmann var Dani, sem
lifði frá 1774-1836. Hann hafði examen chirur-
gicum frá Kaupmannahöfn, var læknir í Norð-
lendingafjórðungi 1820-1831, sat á Akureyri,
fyrsti læknirinn sem var búsettur hér.
Eggert Johnsen frá Melum í Hrútafirði, uppi
1798 til 1855, hafði examen chirurgicum frá Kaup-
mannahöfn. Hann var fjórðungslæknir í Norð-
lendingafjórðungi 1832-1855 og sat á Akureyri,
lét byggja húsið Aðalstræti 14, síðar fyrsta spítala-
húsið á Akureyri, nú verðandi læknisfræðilegt
minjasafn, og bjó hann þar.
Jón Finsen var Finnungur, sonarsonur Hannes-
ar Finnssonar biskups, föðurbróðir Níels R. Fin-
sens, Nóbelsverðlaunahafa 1903 í læknisfræði.
Hann lifði frá 1826-1885, hafði cand. med. próf
Höfundur er sérfræðingur í lyflækningum.
frá Hafnarháskóla, var héraðslæknir í austurhér-
aði norðuramtsins 1856-1866. Hann var ekki ýkja
mikill námsmaður en sýnist hafa verið athugull og
glöggskyggn í starfi sínu. Telur Vilmundur Jóns-
son, að hans verði minnst fyrir framlag hans til
aukins skilnings á sullaveiki og að hann var fyrstur
íslenskra lækna til að tileinka sér anda og kraft
vísindalegrar læknisfræði. Hann brenndi alls 43
sjúklinga til holsulla. Hann hóf svæfingar fyrstur
lækna á íslandi. Finsen observeraði fyrstur lækna
í veröldinni pleurodynia epidemica, það er hvot-
sótt, árið 1856, segir í handbók Cecil og Loeb,
níundu útgáfu, árið 1955. Sagt var. að hann hefði
hrakist héðan undan ofríki þáverandi amtmanns,
Péturs Havstein, föður Hannesar ráðherra og
skálds. Eftir það gegndi Finsen læknisstörfum í
Danmörku.
Ólafur Thorarensen lifði frá 1786-1870. hafði
examen medicum próf frá Kaupmannahöfn, var
staðgengill Jóns Finsens 1866-1867, tók aldrei við
embætti en stundaði lækningar í Eyjafirði,„/e7sér
drœmt um að fást við lœknisstörf‘ segir Vilmundur
um hann. Sat lengst af á Hofi íHörgárdal, lét reisa
timburhús það sem þar stendur enn.
Edvald Johnsen, fæddur á Húsavík, uppi 1838-
1893, cand. med. frá Kaupmannahöfn. Læknir
hér 1867-1868, sat á Akureyri og var lengst af
læknir í Danmörku.
Þórður Tómasson Sæmundssonar, Fjölnis-
manns, uppi 1837-1873. hafði cand. med. próf frá
Kaupmannahöfn, varhéraðslæknir í austurhéraði
norðuramtsins 1868-1873, sat á Akureyri og dó
þar.
Árið 1873 var bænum gefið sjúkrahús. Var það
læknishúsið. Aðalstræti 14. Gefandinn var dansk-
ur íslandskaupmaður, verslunareigandi á Akur-
eyri en búsettur í Kaupmannahöfn. Frederik Carl
Magnus Jóhannsson Gudmann, dáinn 1879. Lét
hann fylgja gjafabréf dagsett 11. nóvember 1873.
Hafði hann keypt húsið fyrir 1750 ríkisdali en
bætti við kaupverðið svo mikilli upphæð í áhöld-
um. búnaði og átta rúmstæðum, að gjöfin var talin
5000 ríkisdala virði. Síðar, árið 1882, var bætt við
gjöfina 5000 ríkisdölum og var Auðbrekkutorfan í
Hörgárdal keypt fyrir þá upphæð handa spítalan-
um. Aðsókn að sjúkrahúsinu í tíð næsta læknis á
Akureyri var alltaf mjög lítil, að jafnaði um 15