Sagnir - 01.04.1990, Page 52

Steinunn V. Óskarsdóttir
„Hann fékk bók, en
hún fékk nál og tvinna"
Fyrir 60-80 árum var almennt álitið bæði hér á landi og annarsstaðar, að konan ætti eigi önnur hlutverk í mannfélaginu en þau
að ala börn og annast þau í uppvextinum. Ást konunnar og fórnfýsi sungu skáldin lof og dýrð. Vitsmuni og hæfileika
karlmannsins bar að æfa og þroska. En konunni reið mest á að vera kærleiksrík, fórnfús og auðmjúk hvað sem að höndum bæri.1
Þessi orð voru flutt af frú
Svöfu Þórleifsdóttur skóla-
stjóra árið 1938. Hún gagn-
rýnir í sama fyrirlestri uppeldi
stúlkna og álítur að það hafi miðað
að því að gera stúlkurnar undir-
gefnar og auðmjúkar.2 Svafa, sem
var fædd árið 1886 í Öxarfirði, hafði
mikla reynslu af barnakennslu og
skrifaði margar greinar í blöð og
tímarit um uppeldismál.
Hafði Svafa rétt fyrir sér? Voru
stúlkur meðvitað aldar öðruvísi
upp en drengir um aldamótin?
I þessari grein er reynt að svara
þessum spurningum og eru heim-
ildir mínar aðallega minningarrit
kvenna sem fæddar voru á árunum
1850-1900. Eins og þeir þekkja sem
fengist hafa við kvennasögu þarf að
leita mikið og lengi, oft án árang-
urs, að heimildum um sögu
kvenna. Minningarrit kvenna sem
fæddar voru á tímabilinu 1850-1900
skipta ekki mörgum tugum.
Guðmundur Hálfdánarsson
sagnfræðingur hefur gert mjög ná-
kvæma og vandaða úttekt á barna-
vinnu á þessu sama tímabili. Heim-
ildirnar hans eru 129 sjálfsævisögur
fólks sem fæddist á árunum 1846-
1899. Þar af eru þó aðeins 14 sjálfs-
ævisögur kvenna eða einungis 11%
50 SAGNIR