Sagnir - 01.04.1990, Blaðsíða 84

Guðjón Friðriksson
Starfsfólk í Thomsensverslun vorið 1900. Þarna eru prjár búðardömur ( hópi 21 verslunarpjóns. Þær eru f.v.: Eiín Magnúsdóttir, Lovísa Bartcls og Ingileif
Bartels.
Sem dæmi má taka tvær kaupkon-
ur. Augusta Svendsen er talin upp
af því að hún var ekkja en Ingibjörg
Johnson ekki þar sem maður henn-
ar var á lífi.
Fyrir utan þær Augustu Svend-
sen, Ragnheiði Zoéga og Ingibjörgu
Johnson hef ég fundið eitt dæmi
um kaupkonu fyrir aldamót. Pað
var Marie Hansen sem var komin
með blómaverslun árið 1897. Ég tel
þó víst að fleiri konur hafi stundað
smáverslun frá heimilum sínum á
ýmsri vöru. Vorið 1900 auglýsti t.d.
Bríet Bjarnhéðinsdóttir að hún
hefði fatasnið til sölu heima hjá sér.
Aðrar höfðu matvæli til sölu, sem
þær framleiddu sjálfar, svo sem kál,
og til er munnleg heimild um að frú
María Kristín Thoroddsen, kona
Sigurðar Thoroddsens verkfræð-
ings, hafi búið til kjötfars heima hjá
sér og selt.16
Eftir aldamót varð æ algengara að
konur stunduðu kaupmennsku. Til
er skrá yfir útgefin borgarabréf á ár-
unum 1900-1917 og voru á þeim
tíma gefin út alls 536 slík bréf, af
þeim fengu konur 64 eða um 12%
allra bréfanna.17 Ekki er þó víst að
allar konurnar hafi notfært sér
borgarabréfin og í nokkrum tilfell-
um voru þetta konur manna sem
orðið höfðu gjaldþrota en þeir
hugðust halda áfram verslun undir
nafni eiginkvenna sinna. Verslun-
arstörf meðal kvenna voru orðin
nokkuð algeng um 1910. Pá voru
6434 konur í Reykjavík, þar af 3791
á aldrinum 20-70 ára og má giska á
að ekki færri en 100 þeirra hafi
stundað verslunarstörf eða a.m.k.
3% kvenna á vinnualdri. Reykjavík
var um þessar mundir í mjög örum
vexti. Árið 1900 voru 5802 íbúar en
1917 voru þeir orðnir 15020 og hafði
íbúatalan nær því þrefaldast á
aðeins 17 árum.18
Þróun í átt til sérverslunar og
deildskiptrar verslunar var ör um
aldamót og má segja að konur hafi
þar helgað sér viss svið í verslun
þar sem þær urðu mikilsráðandi
eða jafnvel allsráðandi. Par má
nefna álnavöru, fatnað, snyrtivöru,
skartgripi, búsáhöld, blóm, mjólk
og brauðvörur. Þetta voru þeir
vöruflokkar sem konur voru kunn-
ugastar úr heimilisstörfum. Flestar
voru verslanir þeirra í fremur smá-
um stíl og stundum inni á heimil-
um.
Mjólku rsöl uko nurnar
Sérstakar mjólkurbúðir þekktust
ekki fyrir aldamót. Efnaðir bæjar-
búar áttu sjálfir sínar kýr, en aðrir
fóru á mis við mjólkurneyslu að
mestu leyti. Samgöngur leyfðu ekki
að flutt væri mjólk til bæjarins að
neinu marki. Þeir sem voru aflögu
færir með mjólk munu þó hafa selt
hana út af heimilum sínum og kom
það oftast í hlut kvenna eða bama
82 SAGNIR