Sagnir - 01.04.1990, Síða 93

Mörg merkisafmæli framundan!
Fleira á þó hlut að því máli, ekki síst
hönnun ritsins.
Þegar útliti Sagna var gjörbreytt
árið 1984 var smíðaður grunnur
sem byggt hefur verið á í stórum
dráttum til þessa. Engar róttækar
breytingar hafa verið gerðar en þó
hafa nemendur þreifað sig áfram í
hönnuninni, gert tilraunir sem hafa
skilað misjöfnum árangri. Þannig
hefur af einhverjum ástæðum verið
skipt reglulega um leturgerðir, 1984
var „Bembo" notuð, næstu tvö ár
„Helvetica", því næst „Olympian
Roman" og síðustu tvö ár „Chelten-
ham". Þetta eru vitaskuld smámun-
ir og skaða ritið lítið. Alvarlegra er
þegar útlitið ber efnið nánast ofur-
liði. Blessunarlega hefur lítið borið
á slíku í Sögnum en hættan er fyrir
hendi eins og sannaðist á áttunda
árgangnum. Þar réðu risafyrirsagn-
ir ríkjum sem hurfu sumar að hluta
inn í kjölinn, líkt og alltof margar
myndir. Einn kosturinn við Sagnir
felst einmitt í því hversu myndir
skipa veglegan sess en í þessum
árgangi voru myndirnar gífurlega
stórar, raunar svo stórar að textinn
féll nánast í skuggann. Slíkt kann
ekki góðri lukku að stýra. Líklega
hafa nemendur lært dálítið á þessu
því í næsta árgangi var snarlega
breytt um stefnu, fyrirsagnirnar
smækkaðar og myndir gerðar að-
gengilegri. Hins vegar voru þær
fremur fáar og prentuðust illa sum-
ar hverjar. Auk þess voru mynda-
textarnir yfirleitt rýrir og sögðu les-
endum næsta fátt. í afmælisár-
gangnum snýr allt annað upp á
teningnum. Sjálfstæði ritstjórnar
gagnvart hönnuði hefur greinilega
aukist. Útlitið er látlaust en fangar
lesandann engu að síður og vinnur
vel með textanum. Myndir eru oft
vel valdar, alúð hefur verið lögð í
myndatextana og þeir tengjast
meginmálinu vel. Þá er gerð tilraun
með litaðan rasta í myndum og ekki
er annað hægt að segja en hún hafi
tekist ágætlega. Græni liturinn á
kápunni myndar grunninn í flest-
um myndunum og er notaður í
rammagreinum, auk þess fer vel á
því að nota hann í aðalfyrirsögnum.
Þessi notkun á græna litnum gefur
ritinu heildstæðan blæ og ber vott
um smekkvísi.
Glannalegar fyrirsagnir
Hinn græni litur gróðursins er
prýðilegt mótvægi við sumar
glannalegar fyrirsagnir „Sagnarit-
ara". Eitt einkenni Sagna síðustu ár-
in eru krassandi aðalfyrirsagnir,
„söluheiti", sem eiga að draga les-
endur að textanum. í þessum efn-
um sker afmælisárgangurinn sig
ekkert frá fyrri heftum; „Mygluskán
og hálfblautur ruddi", „Einhver
smitvaldur eða pestarbrunnur...",
„Lútherskur rétttrúnaður og lögmál
hallæranna", „Konan: „Góð guðs-
gjöf til síns brúks."", „Fábjánar og
afburðamenn". Slík heiti segja
næsta fátt um efni viðkomandi
greina. Því koma undirtitlar til sög-
unnar. Þeir eiga að skýra hvað höf-
undarnir ætla að fjalla um. Yfirleitt
tekst það. Hins vegar gætir veru-
legs ósamræmis milli undirtitils í
efnisyfirliti og undirtitils í greinum.
Raunar virðist það vera regla frem-
ur en undantekning. í þessu efni
hefur ritstjórn blaðsins brugðist
bogalistin.
I sjöunda árgangnum var tekið
upp á því að hafa ítarlegt efnisyfir-
lit, aðalfyrirsögn var birt og síðan
stutt lýsing á efni viðkomandi
greinar. Næsta ár var horfið frá
þessu fyrirkomulagi og einungis
birt greinarheiti. í níunda árgangn-
um var að nokkru leyti fetað í fót-
spor þeirra sem stýrðu þeim
sjöunda en tilviljun virtist ráða hve-
nær ítarleg lýsing fylgdi og hvenær
ekki. í afmælisárgangnum eru síð-
an undirtitlar með öllum greinum í
efnisyfirliti en slíkan titil vantar í
átta greinar inni í blaðinu! Aðeins
ein grein ber sama undirtitil á báð-
um stöðum. Aðrar undirfyrirsagnir
standast ekki á og hafa jafnvel
breytt um merkingu þegar inn í
blaðið er komið. Þetta er vissulega
bagalegt og alls ekki óþarfa smá-
munasemi. Bæði er þetta ljóður á
ritinu, og vitnar um gáleysi, og
þetta gerir þeim sem vísa til greina í
ritinu erfitt um vik. Auðvitað nota
þeir aðalfyrirsögnina en þegar hún
er jafn torskilin og raun ber vitni
eru undirtitlarnir kærkomnir og
þjóna mikilvægum tilgangi. Tilvís-
anir og heimildaskrár geta nefni-
lega hjálpað þeim sem stunda fræð-
in þegar þeir lesa rit annarra. Þeir
sjá tilvísun til heimildar og hugsa
sem svo: „Aha, þarna er eitthvað
sem ég get hugsanlega notað, eða
verð a.m.k. að athuga." Þetta eiga
sagnfræðinemar að vita manna
best. Þegar greinaheiti segja nánast
ekkert, líkt og í Sögnum, geta mark-
verðar rannsóknir lent utan garðs
þegar þessari aðferð er beitt. Að-
standendur ritsins verða að taka sig
taki og gæta þess að fullt samræmi
sé milli undirfyrirsagna í greinum
og efnisyfirliti. Ruglandinn er lítt
traustvekjandi, veldur fyrirhöfn og
vandræðum.
Snúið út úr texta annarra
Sagnir spegla ekki aðeins fræðilegar
áherslur, nýja strauma og stefnur,
hugmyndir nemenda og annað í
þeim dúr heldur einnig fræðileg
vinnubrögð þeirra, tæknikunnáttu
og aðferðir. Uppbygging greinanna
er yfirleitt með ágætum og víða er
leitað fanga í heimildahandraðan-
um. Þá eru frumheimildir óspart
notaðar og nemendur reyna að
tengja rannsóknir sínar við útlönd
SAGNIR 91