Sveitarstjórnarmál - 01.12.1995, Síða 32

MÁLEFNI ALDRAÐRA
Framkvæmdasjóður aldraðra, hlutverk,
staða og þróun •*
Hrafn Pálsson, deildarstjóri málefna aldraðra, heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu
Erindi flutt á ráðstefhu um öldrunarþjónustu - rekstur oggæði -17. mars 1995
Framkvæmdasjóður aldraðra var stofn-
aður með lögum árið 1981 (nr. 49/1981).
Þegar lögin um málefni aldraðra voru
samþykkt um áramótin 1982/83 höfðu
ákvæði laganna um Framkvæmdasjóð
aldraðra verið felld inn í þau.
Tilgangur sjóðstofnunarinnar var að
stuðla að byggingu húsnæðis fyrir aldraða,
þ.e.a.s. hjúkrunarrýmis, þjónustuhúsnæðis
(dvalarheimilisrýmis) og þjónustu-
miðstöðva. Sjóðnum var og ætlað að
styrkja þau verkefni sem sjóðstjóm teldi til
bóta fyrir öldmnarþjónustuna.
Samstarfsnefnd um málefni aldraðra, sem er til ráð-
gjafar fyrir ráðuneytið i öldrunarmálum, skipar einnig
sjóðstjórnina. Tilnefningar í nefndina koma frá Sam-
bandi íslenskra sveitarfélaga og Öldrunarráði íslands, en
heilbrigðisráðherra skipar henni formann.
Varamenn koma til hennar með sama hætti. Nefndin
situr í fjögur ár í senn.
Ritari nefndarinnar er deildarstjóri öldrunarmála í
ráðuneytinu.
Fyrir 1. desember ár hvert skulu umsóknir um styrki
fyrir næsta ár berast sjóðnum. Sjóðstjómin fer yfir þær
og gerir tillögur sem fulltrúi fjárlaganefndar fær tækifæri
til að gera athugasemdir við áður en þær sendast ráð-
herra til lokaákvörðunar.
Sjóðurinn lýtur ekki lögunum um opinberar fram-
kvæmdir, þótt hann hafi í undantekningartilvikum lagt
til hluta af framlögum ríkisins til stofnana, enda ekki
hugsaður sem sjóður fyrir sjúkrahús, þó að ráðherrar
hafi gripið til hans í neyð.
1 byrjun fór stór hluti sjóðsins til byggingar B-álmu
Borgarspítalans, en næstu árin þar á eftir hófst mikil
uppbygging öldrunarstofnana úti á landi, svo vaxandi
fjárstreymi varð þangað. Þetta orsakaði nokkum ójöfnuð
og kom illa út fyrir Reykjavík, sem stóð uppi með öldr-
unarlækningadeild í smáhluta B-álmunnar, sem nú á í
vök að verjast vegna sameiningar Borgarspítalans og
Landakots.
Hjúkrunarheimilisbyggingar urðu út
undan í Reykjavík á meðan Hrafnistumar
og Gmnd neyddust til að fækka rýmum
til að mæta kröfum nútímans um stærri
vistarverur.
Nágrannasveitarfélögin og Ámesingar
gerðu út á Reykjavík og sækja enn stíft í
kvóta höfuðborgarinnar.
Fyrsta aðgerð til að stemma stigu við
of rausnarlegum styrkjum úr Fram-
kvæmdasjóði aldraðra var að setja kostn-
aðarþak á fermetraverð öldrunarstofnana
og hlutdeild sjóðsins vom sett endanleg
mörk við 20% fyrir þjónustuhús og þjónustumiðstöðvar,
35% fyrir endurbætur og 40% til hjúkrunarrýmis (1988).
Önnur og aflmeiri aðgerð var að koma á samræmdu
vistunarmati .aldraðra, sem gerði stjórnvöldum fyrst
mögulegt að meta raunvemlega þörf fyrir stofnanavist
(1990/91).
Þriðja og tæknilegasta aðgerðin hófst fyrir rösku ári
þegar MDS-mælingar hófust á hjúkrunarheimilum
aldraðra á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og á Kirkju-
bæjarklaustri. Fyrstu niðurstöður þessara mælinga hafa
nú verið birtar.
Af þessu má sjá að við höfum nú slitið bamsskónum.
Yfirlit um styrkveitingar úr sjóðnum frá upphaft eða
sl. 15 ár er birt aftar með þessari grein.
Breytingar
1 tíð síðustu ríkisstjórnar var reglugerð um Fram-
kvæmdasjóð aldraðra breytt í þá veru að heimilt yrði að
nota 35% har.s til reksturs öldmnarstofnana, sem hæfu
starfsemi sína eftir að fjárlög væm samþykkt og gætu
ekki beðið þeirra næstu.
í tíð þeirrar ríkisstjómar, sem fór frá völdum hinn 23.
apríl sl., var þessi hundraðshluti hækkaður í 55%.
Fjármáladeild ráðuneytisins og ráðherra hafa ráðstafað
þessu fé, svo ekki hefur verið um það fjallað í sjóð-
stjóminni. Ársreikningar frá Tryggingastofnun ríkisins
sem afgreiðir styrki sjóðsins sýna hvert þeir fara og auð-
222