Sveitarstjórnarmál - 01.12.1995, Blaðsíða 50

FERÐAMÁL
Ferðaþjónusta í sátt við umhverfið
Jóhanna B. Magnúsdóttir, ferðamálafulltrúi Skaftárhrepps
Síðustu ár hefur umræða um um-
hverfisvæna ferðamennsku og
möguleika okkar Islendinga til að
auglýsa ferðaþjónustu okkar sem
„græna“ aukist til muna. Oft er vitn-
að til okkar „hreinu og óspilltu nátt-
úru“ í þeirri umræðu. Að búa fá í
stóru landi hefur bæði kosti og galla.
Sóðaskapur verður minna áberandi
ef sóðamir búa dreift og náttúran á
auðveldara með að taka á móti ýms-
um úrgangi ef hann er í litlum mæli.
Ferðaþjónusta veldur auknu álagi,
sorpið eykst, álag er á fráveitur, auk
margvíslegra félagslegra áhrifa. A
sama tíma er það ljóst að heilbrigt
umhverfi er sú auðlind sem ferða-
þjónustan þrífst á.
En hvað er átt við með orðunum
„umhverfisvæn þróun“ í þessu sam-
hengi? Ekki er alltaf ljóst hvort verið
er að vísa til þýðingar á hugtakinu
„sustainable development" sem oft-
ast hefur verið þýtt sem sjálfbær
þróun en stundum haldbær eða urn-
hverfisvæn þróun. I Brundtland-
skýrslunni er þetta hugtak skilgreint
sem: „...fjárfesting, starfsemi og
mannlegt atferli sem fullnægir þörf-
um samtímans án þess að það komi
niður á möguleikum framtíðarkyn-
slóða til að fullnægja sínum þörf-
um.“
Hugmyndafræöi grænnar
feröamennsku
Þessi stefna, sem skilgreind er í
Brundtland-skýrslunni, er grundvöll-
ur að hugmyndafræði sem hefur ver-
ið í mótun síðasta áratug og kallast
græn, sjálfbær eða umhverfisvæn
ferðamennska. Erlendis þar sem um-
ræðan um umhverfismál tengd
ferðamálum er í algleymingi er ekki
einhugur um orð yfir þessa hug-
myndafræði og enn vantar góða
þýðingu á íslensku.
Græn ferðamennska hefur að að-
almarkmiði að tekið sé fyllsta tillit
til umhverfisins í öllum þáttum
Kirkjubæjarklaustur. Ljósm. Elíeser
Bjarnason.
ferðaþjónustunnar. Þá er orðið um-
hverfi notað í mjög víðtækum skiln-
ingi, það nær yfir náttúru, manngert
umhverfi, mannvirki, og mannlíf.
Miðað er að því að neikvæðar breyt-
ingar á ferðamannastaðnum og/eða
svæðinu séu í algjöru lágmarki,
bæði náttúrufarslegar og félagslegar.
Tekið er á landslags- og náttúru-
vernd, orkunotkun, sorp- og frá-
veitumálum, umbúðanotkun, hrein-
lætis- og hollustuháttum, fræðslu og
samskiptum gestsins og gestgjafans.
Á vinningur
Þessi hugmyndafræði á að tryggja
að hægt verði að stunda vandaða
ferðaþjónustu í framtíðinni, sem sagt
að möguleikar framtíðarkynslóða til
að stunda ferðaþjónustu á viðkom-
andi svæði séu ekki skertir.
Annar fljótvirkari og kannski
sýnilegri ávinningur af þessari
stefnu er að nú þegar markaðurinn
er farinn að krefjast þess að urn-
hverfismál séu höfð í huga í ferða-
þjónustunni er það örvandi fyrir við-
skiptin að geta auglýst sína þjónustu
„græna“.
En það er nauðsynlegt að standa
við það sem auglýst er og spuming
hvort ekki fari að verða tímabært að
ferðaþjónustan setji sér reglur og
komi sér jafnvel upp vottunaraðferð-
um svo að einstök ferðaþjónustufyr-
irtæki og sveitarfélög geti sýnt fram
á stöðu sína í þessum málum.
Stefnumótun er forsenda
framfara
Einstök ferðaþjónustufyrirtæki
eiga erfitt með að hafa „græna“
stefnu, ein og sér, vegna þess hve
ferðaþjónustan er í eðli sínu víðtæk.
Til þess að ná árangri er nauðsynlegt
að svæðið í heild t.d. sveitarfélagið
hafi framfarir í umhverfismálum á
stefnuskrá sinni. Æskilegast væri að
sveitarfélögin og ferðamálafélög
þeirra hefðu samvinnu um slíka
stefnu hvað varðar ferðamál en
ferðamálayfirvöld hefðu vottunina á
sínum snærum. Samvinna er nauð-
synleg, annars vegar vegna þess að í
sveitunum eru allir íbúar gestgjafar
ferðamannanna og hins vegar vegna
þess að umhverfismál hafa engin
landamæri. Stefnumörkun er for-
senda framfara því að Ijóst þarf að
vera hvaða leið er best að markmið-
inu og hvaða skref eru drýgst til að
skila árangri.