Sveitarstjórnarmál - 01.12.1995, Blaðsíða 36

MALEFNI ALDRAÐRA
• að kveðja fólk til starfa í þjónustuhópi aldraðra,
• að gera tillögu um fjölda starfsfólks í heimaþjón-
ustu,
• að sjá til þess að fylgt sé ákvæðum staðla og reglu-
gerða og annast samningagerð við einstaklinga eða
félagasamtök sem taka að sér þjónustu við aldraða.
Öldrunamefndimar hafa sums staðar átt fremur erfitt
uppdráttar. Starfssvæði þeirra er það sama og heilsu-
gæslustöðvanna en dæmi eru um að sveitarfélögin í
heilsugæsluumdæminu hafa ekki með sér samstarf um
starfrækslu öldrunarþjónustu og eru því úrræði öldrunar-
nefndanna takmörkuð. í Reykjavík er sérstök öldrunar-
nefnd ekki starfrækt en mál hafa skipast þannig að fé-
lagsmálaráð gegnir alfarið hlutverki öldrunamefndar.
Á starfssvæði öldrunamefndanna skal jafnframt starfa
þjónustuhópur aldraðra. Hlutverk þjónustuhópsins er:
a. Að fylgjast með heilsufari og félagslegri velferð
aldraðra á starfssvæðinu.
b. Að meta vistunarþörf aldraðra á starfssvæðinu.
c. Að setja upp í samvinnu við hinn aldraða samþætta
þjónustu sem byggist á samræmdu faglegu mati.
d. Að leitast við að tryggja að aidraðir á starfssvæðinu
fái þá þjónustu sem þeir þarfnast.
Samkvæmt reglugerð um vistunarmat aldraðra er í
gildi sérákvæði varðandi Reykjavík þar sem segir að í
Reykjavík skiptist þjónustuhópur aldraðra þannig að
annars vegar fer hópur með vistunarmatið og hins vegar
em þjónustuhópar staðsettir við félags- og þjónustumið-
stöðvar er fara með önnur verkefni þjónustuhóps aldr-
aðra.
Starf öldmnamefndar og þjónustuhóps aldraðra er því
mjög mikilvægt. Samvinna og upplýsingastreymi þeirra
er vinna að öldrunarmálum er forsenda þess að skipu-
lagning, áætlanagerð og síðan framkvæmd þjónustunnar
verði markviss.
Öldmnarþjónustan skiptist í 6 eftirtalda þætti sbr. 17.
og 18. gr. laga um málefni aldraðra:
1. Heimaþjónustu aldraðra.
2. Þjónustumiðstöðvar aldraðra.
3. Dagvist aldraðra.
4. Sjálfseignar-, leigu- og búseturéttaríbúðir fyrir
aldraða.
5. Þjónustuhúsnæði fyrir aldraða, þ.e. íbúðir og dval-
arheimili.
6. Hjúkmnarrými á öldmnarstofnunum eða hjúkmn-
arheimilum.
Vistunarmatið gegnir mikilvægu hlutverki varðandi
skilvirka og markvissa þjónustu við aldraða og eðlilega
uppbyggingu og nýtingu íbúða og þjónustustofnana fyr-
ir aldraða. í mörgum tilvikum eru öldrunamefndir og
þjónustuhópar aldraðra mjög virk stjómtæki varðandi
skipulagningu öldrunarþjónustunnar, þótt á sumum
svæðum þurfi starfsemi þeirra að vera skilvirkari. I
þessu sambandi er einnig afar mikilvægt að öldmnar-
stofnanir á tilteknu starfssvæði hafi með sér gott sam-
starf, ekki síst hvað varðar vistunarmat og framkvæmd
þess.
Rétt framkvæmt vistunarmat, sem er til stöðugrar end-
urskoðunar vegna breyttra aðstæðna þeirra öldmðu, er
einn mikilvægasti þáttur öldmnarþjónustunnar og besta
tryggingin fyrir því að aldraðir njóti þeirrar þjónustu er
þeir þarfnast á hverjum tíma.
Hvað hefur áunnist, hvað er fram undan?
Margt er enn ógert í þjónustu við aldraða hér á landi
þótt mikið hafi áunnist og margt hafi verið vel gert eins
og ég gat um áðan.
Vistrými fyrir aldraða á dvalar- og hjúkrunarheimil-
um, öldrunarlækningadeildum og hjúkrunardeildum
sjúkrahúsanna voru talin vera tæplega 2000 á árinu
1981. Nú eru vistrými aldraðra á þessum stofnunum talin
vera 3374. Á 13 ára tímabili hefur vistrýmunum því
fjölgað um 70% eða um nálægt 1400.
Samkvæmt yfirliti Húsnæðisstofnunar ríkisins hafði
stofnunin lánað fé til byggingar 507 íbúða fyrir aldraða
til ársins 1980. Á síðustu ámm hefur orðið mjög mikil
aukning í byggingu sérhannaðra íbúða fyrir aldraða. Á
árinu 1990 eru íbúðir fyrir aldraða samtals 1550, árið
1993 voru þær orðnar 2612. Nú má áætla að í landinu
séu tæplega 3000 íbúðir sem ætlaðar em til afnota fyrir
aldraða.
Hlutfallstala aldraðra af heildaríbúafjölda landsins fer
vaxandi og samfélagið hefur miklum skyldum að gegna
við þann aldurshóp. Því er ljóst að áfram þarf að verja
verulegum fjármunum til uppbyggingar öldmnarþjónust-
unnar og hún mun jafnframt taka til sín meiri fjármuni
vegna aukinna rekstrarútgjalda.
Stefna sambandsins varöandi framtíóar-
skipan öldrunarþjónustunnar
Eðli sínu samkvæmt er öldmnarþjónustan einn þáttur
hinnar félagslegu þjónustu sveitarfélaganna. Mikilvægt
er að öldrunarþjónustan um land allt verði byggð upp
með þeim hætti að hún myndi eina samfellda þjónustu-
keðju á hverju þjónustusvæði um sig.
Æskilegt væri að verkaskipting í þessum málaflokki
milli ríkis og sveitarfélaga væri skýrari og betur skil-
greind. Best væri að þjónustuúrræði við aldraða væm öll
á einni hendi en ekki eins og nú er, að sum þeirra séu
kostuð af ríkinu en önnur af sveitarfélögum.
Á fulltrúaráðsfundi Sambands íslenskra sveitarfélaga í
febrúar 1993 var ályktað að rétt væri að fela sveitarfélög-
um að fullu rekstur heilsugæslustöðva, svo og yfirtöku
verkefna á sviði málefna fatlaðra og aldraðra. I stefnu-
mörkun ríkisstjómarinnar frá í september 1993 í tengsl-
um við átak í sameiningu sveitarfélaga var gert ráð fyrir
því að sveitarfélögin yfirtækju öldmnarþjónustu og mál-
efni fatlaðra í næstu framtíð.
Fimmtánda landsþing sambandsins, sem haldið var sl.
haust á Akureyri, hvatti til þess í ályktun að markvisst
226