Helgafell - 01.06.1942, Síða 104

234
HELGAFELL
ur kveðinn með öllum þjóðlega Kugsandi mönn-
um og ábyrgum, því að hér gætir greinilega
erlendra áhrifa í íslenzkum stjórnmálum. Þetta
er þeim mun meira alvörumál sem vitað er, að
bók hins brezka klerks hefur sérstakiega orðið
opinberun mönnum, sem til þessa hafa verið
mjög andvígir Rússlandi og bolsévisma og af-
neitað öllum hans athöfnum og öllum hans
verkum. Menn, sem fyrir skömmu hefðu óskað
að öll höfuð Rússa sætu á einum hálsi, hrópa
nú hryggir og undrandi: Mikið hefur verið
logið að okkur um Rússland! Ef kommúnism-
inn er eins og dómprófasturinn lýsir honum, þá
erum við ekki á móti kommúnismanum. Þann-
ig eru undirtektir almennings.
Þessar góðu viðtökur, sem bókin hefur hlotið
meðal manna eru raunar vel skiljanlegar. Bók
séra Hewletts Johnsons er einkar vel fallin til
þess að túlka ráðstjórnarskipulagið, sem svo
furðulegar frásagnir hafa farið af, að allur
þorri manna hefur ekki getað áttað sig á, hvað
væri satt og hvað logið. Þó mundi þessi ágæta
bók dómprófastsins ein ekki nægja til þess að
valda breytingu á viðhorfi manna til Ráðstjórn-
arríkjanna. Hitt er sönnu nær, að Rússland hafi
á síðasta ári fært fjölda manna heim sanninn
um það, að lítill fótur hefur verið fyrir trölla-
sögunum og furðufregnunum, sem gengið hafa
fjöllunum hærra um ráðstjórnarskipulagið.
Einnig hafa að engu verið gerðar hrakspárnar,
sem fylgt hafa Rússlandi frá þeirri stundu er
bolsévíkar hófust til valda og allt fram á þenn-
an dag.
Bók hins brezka dómprófasts er einhver lipr-
asta og alþýðlegasta lýsing, sem ég hef lesið
um Ráðstjórnarríkin. Hann ofþyngir ekki
mönnum með ,,lærðum“ útlistunum né tyrfn-
um hugtökum, heldur túlkar með einföldum
orðum mismuninn á auðvaldsþjóðfélagi og ráð-
stjórnarskipulaginu: hið fyrra hvílir á einstak-
lingsgróða, hið síðara á skipulagðri framleiðslu
til að fullnægja þörfum þjóðfélagsins. Oll and-
ar bók hans mannúð kristins manns, en höf-
undurinn er svo blessunarlega laus við þá
kennimannlegu mærð, sem lúterskum prestum
hættir sérstaklega við, hvort sem þeir ræða um
veraldlega hluti eða það, sem þeir kalla eilífð-
armálin. En Hewlett Johnson er heldur ekki
réttur og sléttur prestur. Hann á að baki sér
mikla og margháttaða reynsju. Hann hefur
verið iðnaðarverkamaður og er auk þess verk-
fræðingur að menntun. Hann hefur kynnzt
verkamönnum við rennibekkinn og í sálusorg-
arastarfi í sókn sinni. Nærri einn þriðji hluti
bókarinnar er sjálfsævisaga hans, og segir hann
þar mjög skemmtilega frá viðskiptum sfnum
við hið borgaralega þjóðfélag og ástæðunum,
er gerðu hann að kristilegum sósíalista. Lífs-
sögukafli bókarinnar er inngangur að höfuðefni
bókarinnar — áætluninni, hinum skipulagða
þjóðarbúskap Ráðstjórnarríkjanna. Dómprófast-
urinn hefur sýnilega kynnt sér efnið með skiln-
ingi og vísindalegri nákvæmni, en öll er fram-
setningin svo Jjós, að hvert barn getur skilið.
Ég minnist þess ekki að hafa lesið jafn
skemmtilega frásögn um tilorðningu hinnai:
rússnesku búskaparáætlunar, samstarfið milli
æðstu nefndar áætlunarinnar og hins vinnandi
fólks í verksmiðjum, menningarstöðvum og
samyrkjubúum um allt hið víðáttumikla ráð-
stjórnarveldi. Maður les þessa frásögn eins og
ævintýri — en það er ævintýri hins rússneska
veruleika.
Höfundinum er einkar sýnt um að skýra frá
atvinnulegri þróun Ráðstjórnarríkjanna og efl-
ingu menningarinnar í ríki bolsévíka. í þeim
efnum taja tölurnar skýrustu máli, en dómpró-
fasturinn gætir þess vandlega að ofhlaða ekki
frásögn sína með talnahrúgum. Hann kryddar
hina lifandi frásögn sína með tölum, er varpa
skýrara ljósi á hinar furðulegu framfarir ráð-
stjórnarskipulagsins. En mest heillar hann les-
endurna með lýsingum sínum á verkfræðileg-
um stórvirkjum ráðstjórnarinnar, á aukinni bú-
sæld samyrkjubúanna og afrekum ungra vís-
indamanna ráðstjórnarinnar, sem breyta eyði-
mörkum í gróið land og gera heimskautalönd-
in akurhæf. í þessum köflum bókarinnar birt-
ist sigurgjeði verkfræðingsins og vísindamanns-
ins og hin forna kristna virðing fyrir striti
mannsins.
Séra Hewlett Johnson hreifst samt ekki mest
af verksmiðjum og hagskýrslunum í Ráðstjórn-
arríkjunum. Börnin, hin unga kynslóð heillaði
hann mest. Sömu sögu hafa og aðrir Rúss-
landsfarar að segja. Uppeldi æskulýðsins í
Ráðstjórnarríkjunum er með töluvert öðrum
hætti en tíðkast í öðrum löndum. Sérstök á-
herzla er lögð á að innræta börnunum ást og
virðingu á öðrum þjóðum án tillits til litarháttar
eða tungu. Ég held, að hver sem lesi frásögn
dómprófastsins á för Paul Robesons, hins fræga
ameríska negrasöngvara, til Rússlands og þeim
viðtökum, er rússnesku börnin veittu honum og
syni hans, muni ekki gleyma henni aftur. Og
þessi æskulýður, sem alinn er upp í anda al-
þjóðlegs bræðraþels nýtur hins fyllsta öryggis
um framtíð sína. Honum eru allir vegir færir.