Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.02.2014, Síða 22

armyndinni er enn tekið undir þessar áhyggj-
ur, enda hafi lítið þokast í átt að sjálfstæðari
rannsóknum. Frekar hafi þróunin verið í hina
áttina.
Einn af þeim læknum sem rætt er við í
myndinni er dr. Barbara Starfield, sem nú er
látin. Hún naut mikillar virðingar sem rann-
sakandi og barnalæknir og birti fjölda rann-
sókna og gaf út bækur um heilbrigðismál
meðan hún lifði. Hún greinir frá því í mynd-
inni að sínar rannsóknir hafi leitt í ljós að í
raun sé ofnotkun lyfseðilsskyldra lyfja fjórða
algengasta orsök dauða í Bandaríkjunum.
Heimildarmyndina American Addict er
hægt að nálgast á kvikmynda- og sjónvarps-
veitunni Netflix auk þess sem hægt er að
kaupa eintak á netinu, til dæmis á Amazon-
.com.
F
yrir marga eru lyf lífsnauðsynleg til að
halda niðri sjúkdómum og lifa eðlilegu
lífi. Mikil umræða hefur farið fram í
Bandaríkjunum undanfarin ár, og
reyndar hér á landi líka, um ofnotkun lyfja.
Talið er að stór hluti þeirra lyfja sem ávísað
er frá bandarískum læknum geti verið óþörf.
Höfundar heimildarmyndarinnar American
Addict köfuðu ofan í lyfjaávísanir í Bandaríkj-
unum og mikla neyslu lyfja og ræddu við
ýmsa fræðimenn, þingmenn og fleiri til að
skoða málið.
Lyfjaauglýsingar leyfðar
Bandaríkin eru eitt af fáum löndum í heim-
inum þar sem leyft er að auglýsa lyfseð-
ilsskyld lyf með beinum hætti. Sú staðreynd
er talin hafa ýtt undir það sem nefnt hefur
verið sjúkdómavæðing. Lyfjafyrirtækin hafa
mikinn hvata til að auglýsa ákveðið ástand,
oftar en ekki eðlilegt ástand, gera úr því sjúk-
dóm og kynna svo lyf sem lausn. Í American
Addict er tekið dæmi af lyfjafyrirtæki sem
auglýsti upp „lágt T“ sem sjúkdóm í karl-
mönnum á efri árum og bauð lyf við því.
Læknir sem rætt er við í myndinni segir að
þarna sé vísað í lækkun á hormóninu te-
stósteróni, en það sé eðlilegt eftir því sem
karlar eldast og þurfi ekki endilega að vera
vandamál. Lyfjafyrirtækið hafi einfaldlega
haft hag af því að kynna þetta til sögunnar
sem sjúkdóm, enda klárt með lyfið.
Á undanförnum árum hefur
fjöldi bóka komið fram þar
sem sjúkdómavæðing, yfirráð
lyfjafyrirtækjanna og slappt
lyfjaeftirlit í Bandaríkjunum
er gagnrýnt. Nefna má
Bad Pharma eftir Ben Gol-
dace, Overdozed America
eftir Jon Abramson og
Selling Sickness Ray Moynihand
og Alan Cassels. Allar benda þær
á hina miklu markaðsvæðingu
lyfja sem á síðastliðnum áratugum
hefur meðal annars leitt til al-
mennrar notkunar á lyfjum sem
áður voru sértæk fyrir tiltekna
sjúkdóma, án þess að fylgt hafi
bætt heilsufar eða betri líðan al-
mennt meðal bandarísku þjóðarinnar.
Fyrsta bókin af þessum toga til að vekja
verulega athygli var líklega bók dr. Marciu
Angell bókina „The Truth About the Drug
Companies: How They Deceive Us and
What to Do About It“ sem kom út
fyrir tæpum áratug, en Angell
hafði starfað í tvo áratugi fyrir The
New England Journal of Medicine
og þekkti því aðferðir rannsókna
vel. Hún benti á mikilvægi þess að
lyfjarannsóknir yrðu sjálfstæðar en
ekki styrktar og/eða framkvæmdar
af lyfjafyrirtækjum. Í heimild-
OFNOTKUN LYFJA ÓGNAR HEILSU
Lyfjaðir Banda-
ríkjamenn
Í heimildarmyndinni
American Addict kemur
fram að:
* 50% lyfseðilsskyldra lyfjaí heiminum eru seld í Banda-
ríkjunum þrátt fyrir að þjóðin
sé einungis 5% heimsbyggð-
arinnar
* 80% lyfseðilsskyldra eitur-lyfja í heiminum eru seld í
Bandaríkjunum
* Heilsufar Bandaríkja-manna hefur ekki batnað með
aukinni lyfjanotkun
ÓVÍÐA ER AÐGENGI AÐ LYFJUM MEIRA EN Í BANDARÍKJUNUM. ÞAR
Í LANDI ERU LEYFT AÐ AUGLÝSA LYFSEÐILSSKYLD LYF OG NOTKUN
ÞEIRRA EYKST ÁR FRÁ ÁRI, EINKUM Í YNGSTU ALDURSHÓPUNUM. FRÆÐI-
MENN HAFA ÁHYGGJUR AF ÞRÓUNINNI OG Í HEIMILDARMYNDINNI
AMERICAN ADDICT KEMUR FRAM HÖRÐ GAGNRÝNI Á ÍTÖK STÓRRA
LYFJAFYRIRTÆKJA OG BENT Á AÐ OFNOTKUN LYFSEÐILSSKYLDRA LYFJA ER
ORÐIN AÐ STÓRU VANDAMÁLI Í BANDARÍKJUNUM OG LÍKLEGA
FJÓRÐA ALGENGASTA ORSÖK DAUÐA Í LANDINU.
Eyrún Magnúsdóttir eyrun@mbl.is
Morgunblaðið/Sverrir
Heimildarmyndin American Addict varpar ljósi á mikla lyfjanotkun Bandaríkjamanna. Lyfjalög-
gjöf í Bandaríkjunum er mun lauslegri en hér á landi og beinar auglýsingar lyfja eru leyfðar.
22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2.2. 2014
Heilsa og hreyfing
„Þessi æfing er frábær kviðæfing, ásamt því
að hún reynir á bakið eða vöðvana í kring-
um herðablaðið,“ segir Silja Úlfarsdóttir
einkaþjálfari.
Silja segir að í þessari æfingu sé teygjan
nauðsynleg. Hún er bundin í eitthvað í hné-
hæð og það á að gera þessa æfingu hægt
og rólega.
„Eftir að viðkomandi er búinn að koma
sér fyrir þá eru nokkrir hlutir sem þarf að
muna. Það þarf að vera hægt að rétta úr
hendinni, og æfingarteygjan þarf að vera
strekkt þegar hún er dregin að líkamanum.
Næst er teygjan toguð að líkamanum, oln-
boginn á að fara eins mikið aftur og hægt
er. Það má gera um 3 sett af þessari
æfingu, með 8-12 endurtekningum hvorum
megin.
ÆFING VIKUNNAR
Hliðarplanka-
róður
1 Komdu þér fyrir í hliðarplanka, haltu í teygj-una þannig að það sé nokkuð góð teygja á
henni, en þú vilt geta rétt alveg úr hendinni.
2 Næst togarðu hana að þér rólega, og held-ur hendinni nálægt líkamanum, þú vilt að
olnboginn fari eins mikið aftur og þú getur.
3 Loks ferðu rólega aftur í byrjunarstöðuna,en heldur þér uppi allan tímann. Ekki gera
þessa æfingu hratt.
Morgunblaðið/Rósa Braga
Á hverjum vetri gengur inflúensan yfir á tímabilinu október til mars. Flensan hefur ekki farið
framhjá fólki síðustu daga með tilheyrandi veikindum. Veiran berst manna á milli með hósta,
hnerra og einnig með höndum. Börn geta verið smitandi allt að viku eftir að einkenna verður
vart. Veikum er ráðlagt að hvíla sig, halda kyrru fyrir heima við og drekka mikið.
Flensufjandinn kominn enn á ný