Frúin - 01.01.1963, Blaðsíða 14

mitt!“ Svo hló hún að þessari brellu
sinni.
Þegar síðasta sýningin fór fram í
New York, komu um 50,000 manns
að leikhúsinu til að votta Söru virð-
ingu sína, og við komuna til Le
Havre nokkru síðar, beið annar eins
mannfjöldi til að hylla hana, og
skömmu síðar leigði hún leikhús í
París, sem síðan var nefnt eftir
henni. Þar náði hún hæst í list sinni,
en á því tímabili náði hún einnig
hæst í ástum með elskhugum sínum.
Hún fór margar ferðir um ýmis
lönd Evrópu, og var hvarvetna tekið
sem þjóðhöfðingja — einnig að því
leyti, að hún var grýtt á a. m. k. ein-
um stað, í Odessa í Rússlandi. Jafn-
vel Norðurlandabúar, sem létu
sjaldnast tilfinningarnar hlaupa með
sig í gönur, voru sem heillaðir af
henni, og þegar hún sneri heim til
Parísar úr sigurförum sínum, bar
hún fleiri djásn, sem þjóðhöfðingjar
álfunnar höfðu látið rigna yfir hana,
en nokkur kona önnur.
Einhver komst svo að orði um
Söru, að með aðstoð hennar ynni
Kölski sína mestu sigra, en þegar
hún hafði verið frilla margra stór-
menna í París, giftist hún manni,
sem nefndur var einhver mesti þorp-
ari landsins. Hann hét Jules Paul
Damala, glæsilegur maður og purk-
unarlaus eins og sjálfur Kölski. Hann
var morfín-neytandi, og þau sjö ár,
sem hann var kvæntur Söru, veitti
hann henni „ekki giftingarhring,
heldur kross til að bera“. Svo vesl-
aðist hann upp vegna svalls síns og
andaðist.
f hjúskap sínum beið Sara mest-
an ósigur á sviði ástarinnar, en mesta
sigurinn vann hún, þegar hún var
komin á sextugsaldur. Síðasta ástar-
ævintýri hennar var með Edmond
Rostand, sem var óþekkt skáld, er
þau kynntust. Hún tók hann með sér
í langar ökuferðir, og hann las fyr-
ir hana leikrit sin og kvæði. Sálir
þeirra opnuðust og mættust. Og af
þessum fundum þeirra varð Rostand
frægur, því að þeir urðu upphafið
að L’Aiglon — Arnarunganum. sem
fjallaði um son Napoleons mikla —
og Cyrano de Bergerac.
VIII.
Þúsund sinnum lék Sara Bern-
hardt dauðastríð í ýmsum leikritum,
en orka hennar sem listamanns gerði
henni alltaf kleift að leika á dauð-
ann. Hún gat unnið af kappi fjórtán
eða fimmtán stundir á dag, meðan
hraustir menn, sem með henni léku,
urðu að leggja árar í bát. Einkunn-
arorð hennar var franskt orðtak,
sem þýða má með svofelldum orð-
um: „Það betra er alltaf andstæð-
ingur hins góða.“ Hún varð að lifa
áfram, sýna fleiri persónur og mann-
leg örlög — unga menn eða gamlar
konur, syndara eða frelsara, Hamlet
og Tosca, Theodóru og Jóhönnu af
Arc — og hún stefndi alltaf eð þvi,
að sýning dagsins í dag væri betri
en sú í gær.
Það var læknum hennar undrun-
arefni, hversu lengi hún tórði, því að
þótt hún væri veikluleg alla ævi,
náði hún 79 ára aldri. Þó hafði hún
lengi gengið með sitt dauðamein, því
að þegar hún var á miðjum aldri og
lék einu sinni Hamlet, hlaut hún
byltu og fékk af fótarmein. Svo fór,
að meiddi fóturinn tók að styttast
smám saman, árum saman, og þetta
var svo kvalafullt, að hver stund
hennar áleiksviðinu var sífelld þraut.
Eitrið í fótlegg hennar læddist
smám saman upp eftir honum, og
árin 1915, þegar hún var orðin 71
árs, sögðu læknar henni, að fótar-
nám yrði óumflýjanlegt.. Hún sam-
þykkti, að fóturinn væri tekinn af
sér og lét ekki hugfallast. Upp frá
því sat hún jafnan í hjólastól, þegar
hún lék hlutverk sín, og tign og dýrð
raddar hennar og leiktöfrar minnk-
uðu ekki, þótt leiksvið hennar væri
takmarkaðra. Þvert á móti, því að
ástríðuhiti hennar var eigi minni en
áður, og menn rifjuðu upp fyrir sér
hinztu baráttu annars snillings, tón-
snillingsins heyrnarlausa, sem veitti
hvað örlátlegast af andagift sinni,
þegar hann var þjáðastur.
Hún var flutt í hjólastól sínum á
fund hermannanna á vígvöllunum
árið 1916. Hún skemmti þeim, með-
an þeir voru í skotgröfunum. Þeir
komust við, þegar þeir sáu hana ör-
kumlaða, og innblásnir af hetiuskap
hennar héldu þeir til orustunnar.
Þegar dauðinn átti loks fund með
henni árið 1923, var hún að kanna
nýtt svið listar sinnar. Hún hafði
gert samning við bandarískan kvik-
myndaframleiðanda. En hún var of
þjáð til að fara að heiman, svo að
hún lék heima í stofu sinni. Og þeg-
ar hún gat ekki lengur setið í stól,
hvíslaði hún: „Takið myndir af mér
í rúminu."
Og þá lék hún hinzta dauðastríð
ið. Þegar hún var sérstaklega ánægð
með eitthvert atriði, sem hún hafði
leikið, var hún vön að segja: „Le
Dieu était lá.“ Þegar við lítum nú
yfir hin miklu leiklistarafrek henn-
ar, er viðeigandi, að við tökum und-
ir með henni og segjum: „Guð var
viðstaddur!“
Rætt við Hi.j J^sdóttur
Framhald af bls. 7.
hún að klæða barn sitt ungt, er hún
va.b flóðsins vör. Þegai komið var
yfir fljótið var barnið í öðrum sokkn-
um.
Já, petta vaj hræðilegt jg a’'æið-
ingarnar þó verstar. Þrir bæir tóru
í eyði í Álttaveii og tveu i Skaftár-
tungu. Aska og sauou' vfir ailt, þar
sem áður höfðu veriö ^rænir hagar
Þó greri upp úr öskunni næsta ár
örlítið, en hún e.vðilagði tennurnar
í sauðfénu. Það var óskaplegt ástano.
En það mætti svo margt segja um
Kötlugosið og afleiðingar þess, að
það er ekki hægt að skýra frá því í
lítilli blaðagrein og þetta er allt lið-
ið, sem betur fer.
Að lokum sagði Hildur: Álftaver-
ið var strangur uppalandi, þar var
enginu leikur að lifa. En lífið er eins
og vötnin í Skaftafellssýsiu. Það þýð-
ir ekki að fara beint af augum, bá
lendir maður í hyljunum. Haldi mað-
ur undan straumnum ber mann beint
til hafs. Þess vegna er bezt að halda
upp í strauminn, leita að vaðinu og
vaða á brotinu. — M. Th.
-K
Ástin ’r.efur orðið fleiri elskendum
að bana en hatr 5 þeim heiftræknu.
Stóru sálirnar eru eins og alheirn-
urinn, þær verða aldrei kannaðar til
fulls.
Maður getur ekki verið betri en
allir aðrir, en maður getur alltaf orð-
ið betri en maður er.
Fnðrik. þú talar svo mikið, færðu
aldrei að segja ne'lt heima hjá þér.
Það. seri virðist rétt í dag, getur
verið rangt á morgun.
Engin peningf upphæð, hversu há
sem hún cr. getur komið í staðinn
fyrir sanna ást.
14
FRÚIN