Stígandi - 01.01.1944, Side 50

48
INDRIÐI ÞÓRKELSSON Á FJALLI STÍGANDI
sjónarhólnum í miðri sveitinni sá „vítt og vítt um veröld hverja“.
Vegna ættvísinnar, vegna þess sambands, sem hann hafði við
menn þessarar sveitar og þessa héraðs út yfir gröf og dauða, var
honum heldur ekki eins mikil í augum og okkur hinum flest-
um — hvorki fyrir sig eða aðra — sú langferð, er hann hefir nú
lagt í. Vegna þessa viðhorfs hans, vegna alls sem hann hafði af líf-
inu notið og þrátt fyrir allt, sem lífið hafði við hann leikið, varð
honum svo eðlilegt að láta verða síðast orða: Ég bið að heilsa,
lieilsa öllum.
Þegar ég liefi mér til hugarhægðar lesið kvæði Indriða á Fjalli,
liefir mér stundum fundizt til um það, að svo mikið skáld af guðs
náð skyldi ekki leggja enn meiri rækt við íjrrótt sína, enn meiri
vilja í Jrað að komast Jrar eins langt og hann hafði hæfileika til. í
kvæðum hans er svo göfugur málmur, að mér hefir oft orðið það
harmsefni, að þau eru baugabrot, eins og hann kallaði þau og
dæmdi sjálfur. Þeir, sem kynnzt hafa ættvísi hans, hafa á sarna
hátt harmað það, að hann skyldi ekki leggja Jrar fram alúð sína
alla. En við verðum að beygja okkur undir þau lögmál, að ekki
verður bæði sleppt og haldið. Ef Indriði á Fjalli hefði lagt allan
hug á að verða skáld, hefði liann vafalaust náð þar miklu lengra
en hann náði. Ef hann hefði lagt allan hug á ættfræði, hefði hann
lokið þar miklu meira starfi en hann hefir lokið. Og enn held ég,
að mér væri óhætt að segja — og verður það að vera skýringar-
laust að þessu sinni — ef hann hefði lagt allan hug á að verða
sveitarhöfðingi og héraðshöfðingi, hefði hann getað náð þar
miklu lengra og náð almennari hylli manna, rneðan hann fór með
völd, en hann hefir notið. Ég vil ekki dyljast Jress, að það getur á
vissan hátt takmarkað afrekin að eiga sér stólparót. En hvað af
þessu, sem orðið hefði, hefði líf hans ekki orðið eins hamingju-
samt, síðasta kveðjan eigi eins hlý, viðskilnaðurinn eigi eins létt-
ur fyrir hann og Jrá, er næst honurn standa mitt í þrautum hans
og harmi þeirra.
Ég ætla að lokum að segja frá minningu, sem kemur Indriða á
Fjalli ekkert við. Þegar ég var barn á Sandi, kom Jóhannes á
Skál þangað eitt sinn og sagði þetta, sem mér varð minnisstætt:
„Skítt með alla skynsemi, en gáfur eru gull“. Þetta varð mér síðar
ímynd þrár þjóðar minnar, í einangrun hennar og fátækt, eftir
fjölbreytni, er hún gat helzt notið í þeim blæbrigðum hugarþels-
ins, sem hún kallaði gáfur, sömu þrárinnar, er birtist í draumum
hennar um það, sem er fjarlægt. Þessi þrá eftir því, sem er til-