Stígandi - 01.07.1944, Blaðsíða 12

170
,FYRIR ALMENNINGSNÖF OG DALATÁ“ STÍGANDI
aðsaðstöðu snertir og samgöngur. Þeir eru misduglegir og mis-
hagsýnir og misjafnlega settir um vinnukraft og útvegun hans.
Allt kemur Jjetta til greina, þegar hagur bóndans er athugaður,
auk Jjess sem í búinu verður að binda fjármagn.
Kjör verkamannsins bötnuðu með aukinni vinnu og hækkuðu
grunnkaupi. Kjör bænda með hækkuðu verði. En Jieir gátu ekki
aukið framleiðslu sína þegar, eins og verkamönnum jcjkst vinnan.
Þess vegna má segja að til Jress lægju eðlileg rök, að landbúnað-
arvörur hækkuðu meira J verði en vinnan. En óbilgirni ráða-
manna beggja j)essara aðila batt allt í j)ann rembihnút, sem enn
er óleystur. En eitt er ótalið enn: Hækkað grunnkaup bætti kjör
allra verkamanna jal’nt — svo firamarlega sem ])eir höfðu nóga
vinnu — hækkað vöruverð jók ylirleitt á kjaramismun bænda,
þeir, sem niest höfðu fyrir, fengu mest, })eir, sem minnst höfðu
fyrir, fengu minnst.
Fjöldi bænda lilir við liinn mesta vinnuþrældóm. Bónda, sem
verður að vinna tólf til sextán tíma á sólarhring allt árið um
kring, finnst verkamaðurinn eiga náðuga daga við átta stunda
vinnu á sólarhring sex daga vikunnar, alla helgidaga og hátíðir
fríar og auk J)ess orlofsdaga. En bóndanum sést yfir það, að J)essar
átta vinnustundir eru unnar utan heimilis. Þess vegna verður
vinnudagur verkamannsins lengri en í fljótu bragði virðist: Allt,
sem lítur að heimilishögum, er unnið í „frítímum“.
Bændum sem öðrum er J)að lullljóst, að afurðaverð J)að, sem
nú er, getur ekki haldizt til lengdar. Undir eins og markaðir
rýmkast, sætta neytendur sig ekki við að kaupa innlenda vöru
margföldu verði við sams konar vöru erlenda. Saint sem áður
mun mörgum bóndanum ekki veita aii J)essu verði, en alls ekki
öllum. Þess vegna ríður svo mikið á að jal'na markaðsskilyrði
bænda, auka framleiðslugetuna og bæta samgöngur til sveita.
Ekki má líta á það, hvað bóndinn verður að fá fyrir framleiðslu
sína, svo að hann geti lifað sómasamlegu lífi, lieldur hitt, livað
bú verður að gefa af sér, til ])ess að bóndinn njóti sæmilegra tekna.
En hvað þá um tekjur verkamannsins? Því mun fljótsvarað:
Þær eru ekki of háar. En jafnóhaggað stendur það, að sumar at-
vinnugreinar J)ola þetta „háa kaup“ mjög illa, aðrar mjög vel.
Meðan leitazt væri við að koma vanburðugri atvinnugreinum á
arðvænlegri grundvöll — sé J)að talið svara kostnaði — virtist lang-
einfaldasta ráðið, að komið yrði á eins konar jöfnunarsjóði at-
vinnuveganna. Betur stæðar atvinnugreinar styrktu þær verr