Skessuhorn - 18.12.2013, Blaðsíða 52

52 MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 2013
Einn af mörgum þátttakendum í
jólamarkaði Framfarafélags Borg-
firðinga, sem fram fór í Nesi í
Reykholtsdal fyrr í mánuðinum,
var Íris Þórlaug Ármannsdóttir frá
Kjalvararstöðum í sömu sveit. Á
markaðinum bauð Íris til sölu alls-
kyns góðgæti sem hún hefur að
mestu leyti framleitt úr uppskeru
eigin garðyrkju í gróðurhúsi sínu
heima á Kjalvararstöðum. Þar var
að finna allt frá rauðrófnamauki til
gulrótarmarmelaðis. Sjálf situr hún
í stjórn framfarafélagsins og seg-
ir hún að markaðshald eins og það
sem haldið var í Nesi hvetji fólk
í héraðinu til að prófa sig áfram í
ræktun og framleiðslu. Blaðamað-
ur Skessuhorns hitti Írisi heima á
Kjalvararstöðum og fræddist meira
um ræktun hennar og pælingar.
Prófar sig áfram
Íris kveðst hafa fengið áhuga fyrir
garðyrkju að einhverju ráði þegar
hún var 25 ára gömul og hefur hún
prófað sig áfram í þeirri iðju allar
götur síðan. Þegar hún varð þrí-
tug fékk hún tæplega 75 fermetra
bogagróðurhús í afmælisgjöf frá
foreldrum sínum, þeim Ármanni
Bjarnasyni og Magneu Kristleifs-
dóttur, og hefur húsið verið helsti
vettvangur ræktunarinnar. Húsið
er að finna neðan við bæjarhúsið á
Kjalvararstöðum 1 þar sem Íris býr
ásamt dætrum sínum. „Móðir mín
hefur haft mikinn áhuga fyrir garð-
yrkju og má kannski segja að ég hafi
fengið bakteríuna frá henni. Gróð-
urhúsið mitt er eins og hálfgerð til-
raunastofa þar sem ég er að jafnaði
með fjölbreyttar tegundir í rækt-
un, að mestu leyti kryddjurtir og
grænmeti. Þetta gefur manni tæki-
færi til að prófa sig áfram í fram-
leiðslunni og hef ég verið að búa til
allskyns sultur, hlaup, pestó, krydd-
olíur og mauk úr afurðum gróður-
hússins, iðulega með ágætum ár-
angri,“ segir hún brosandi. Íris rök-
styður það með góðum viðbrögð-
um ættingja og vina við framleiðsl-
unni. „Eftirsóttustu vörurnar eru til
dæmis chilihlaup, klettasalatspestó
og tómatsulta og eru margir orðn-
ir miklir aðdáendur framleiðslunn-
ar. Í það minnsta er fólk ekki að
mótmæla því sérstaklega þegar ég
set krukku með einhverju góðgæti í
jólapakkann eða í afmælisgjöfina.“
Ánægja fólgin
í reynslunni
Íris ræktar fjölbreyttar tegund-
ir, m.a. tómata, chili, timjan, rófur,
maís, káltegundir, vínber, gulrætur
og sætar kartöflur svo eitthvað sé
nefnt. „Einnig hef ég prófað að nýta
grös í náttúrunni eins og hundasúr-
ur og arfa með athyglisverðum ár-
angri, og þá tíni ég sveppi á haustin.
Forvitnilegt er síðan að takast á við
ræktun framandi plantna eins og
sætra kartaflna. Ferill ræktunarinn-
ar er nokkuð langur. Kartöflurn-
ar þurfa nokkurn hita til að vaxa og
þurfa að vera a.m.k. hundrað daga
í mold. Þetta eru nú ekki marg-
ar kartöflur sem ég rækta og dug-
ar uppskeran kannski í tvær kvöld-
máltíðir á ári. Ánægjan er hins veg-
ar fólgin í reynslunni við ræktunina
og að sjálfsögðu að bragða á upp-
skerunni.“ Helst vill Íris rækta það
sem hægt er að borða. „Þess vegna
er ég ekki mikið í trjárækt. Ég við-
urkenni þó að ég rækta sumarblóm,
svona til að gleðja augað.“
Minna er um ávexti í gróðurhús-
inu en þeir koma örugglega segir
Íris spurð um hvort slíkar tegundir
hafi ratað þar upp úr jörðu. „Ég hef
aftur á móti verið með jarðarberja-
plöntur í gróðurhúsinu sem hafa
notið mikilla vinsælda hjá dætr-
um mínum þremur,“ bætir hún
við, en dætur hennar eru þær Arna
Rún, Harpa Rut og Dagbjört Rós.
„Stelpurnar hafa síðan ekki fengið
jafn mikinn áhuga fyrir garðyrkju
og móðir þeirra, en það breytist
kannski þegar árin líða.“
Nóg af heitu vatni
Íris starfar í dag sem umsjónarmað-
ur Íþróttamiðstöðvarinnar á Klepp-
járnsreykjum en einnig leggur hún
hönd á plóg í búrekstrinum á Kjal-
vararstöðum, en þar er rekið sauð-
fjárbú með um 400 kindum á húsi.
Hún segir alveg koma til greina í
framtíðinni að taka garðyrkjuna
fastari tökum og reisa fleiri gróður-
hús á bænum. „Þetta er svona fram-
tíðarmúsík. Í landi okkar er virk
borhola með nógu af heitu vatni en
núna nýtist borholan einungis í hús
mömmu og pabba á Kjalvarastöð-
um 2, í félagsheimilið Logaland og
veiðihús Reykjadalsár. Hægt er að
nýta holuna betur og nota vatnið til
að kynda upp í nokkrum gróður-
húsum til viðbótar ef út í það væri
farið. Eins og er fæ ég ekki vatn
úr þessari borholu í húsið mitt og
gróðurhúsið þar sem ekki hefur enn
verið lögð leiðsla til mín. Þess í stað
hef ég fengið heitt vatn frá Kópa-
reykjum, sem er næsti bær. Það er
tæplega kílómeter frá borholunni
að bænum og því er þetta nokkur
framkvæmd sem um ræðir.“
Ræktar helst það sem hægt er að borða
Rætt við Írisi Þórlaugu Ármannsdóttur garðyrkjuáhugamann á Kjalvararstöðum
Íris Þórlaug Ármannsdóttir við eldhúsborðið á Kjalvararstöðum ásamt góðgæti úr gróðurhúsinu.
Söluborð Írisar á jólamarkaðinum í Nesi fyrr í mánuðinum. Hér má sjá Chilihlaup,
sultaðan rauðlauk, kindakæfu, mango chutney, tómatsultu og fleira.
Ferskar rauðrófur úr gróðurhúsinu ásamt myndarlegum þurrkuðum
villisveppum úr trjálundum í Reykholtsdal.
Myndarlegar sætar kartöflur úr gróðurhúsi Írisar. Fagurlega gulur og ferskur maís úr ræktun Írisar,
tilbúinn til matargerðar.
Nýtíndir og gómsætir sveppir ættaðir úr Reykholtsdalnum.