Læknablaðið - 15.12.2000, Blaðsíða 28

FRÆÐIGREINAR / GÁTTATIF
Mynd 2. Flœðiskema yfir
meðferð á bráðu gáttatifi.
'IN R=International
Normalized Ratio
hennar er beitt í þessum tilgangi en í megindráttum
er um að ræða fjórar mismunandi leiðir; brennslu á
A-V hnút, brennslu á aukaleiðnibraut, brennslu við
lungnabláæð og loks svonefnd maze aðgerð, með
brennslu gegnum legg (catheter maze).
Brennslu á A-V hnút er beitt til þess að ná betri
stjórn á sleglahraða hjá sjúklingum með gáttatif. í
flestum slíkum tilfellum þarf að setja inn gangráð
með sleglaleiðslu. Þó er mögulegt að gera hluta-
brennslu á A-V hnút þannig að leiðni um hann er tor-
velduð, en reynt er að forðast algert rof á A-V
hnútnum. Þessi aðferð hefur gefist vel á nokkrum
sjúkrahúsum en ekki náð verulegri útbreiðslu. Gátta-
tif kemur stundum í kjölfar annarra ofanslegla-
takttruflana (supraventricular tachycardiu) sem stafa
af aukaleiðslubandi í hjarta. Slíkt er algengara hjá
yngra fólki og stundum orsök gáttatifs sem kemur í
köstum. I slíkum tilfellum getur brennsla á
aukaleiðslubandinu hindrað frekari köst af gáttatifi.
Enn einn mögulegur orsakaþáttur gáttatifs í
köstum er aukaslög sem eiga upptök sín á mótum
vinstri gáttar og lungnabláæða. Hefur þetta fundist
sér í lagi hjá yngri sjúklingum sem hafa ekki
hjartasjúkdóm. Nýleg rannsókn sýndi fram á það að
brennsla á því svæði þar sem þessi aukaslög áttu
uppruna sinn var mjög árangursrík til að koma í veg
fyrir frekari tilvik gáttatifs (39). Þannig reyndust 28 af
38 sjúklingum með tíð köst af gáttatifi, sem fengu
slíka meðferð, vera lausir við hjartsláttaróregluna á
þeim tæpu 12 mánuðum sem þeim var fylgt eftir.
Óvíst er hins vegar með langtímaárangur. Ekki er
vitað hvort þessi aðferð gagnist sjúklingum með lang-
vinnt gáttatif eða þeim sem hafa gáttatif samfara
hjartasjúkdómi. Talsvert vandasamt getur verið að
brenna í vinstri gátt. Uppruni þessara aukaslaga er
gjarnan í gáttarvef sem getur stundum teygt sig langt
inn í lungnabláæðar og í slíkum tilfellum er
hætta á að valda lokun á bláæðinni með
brennslunni. Erfitt getur verið að finna
bláæðarnar og getur slík brennsluaðgerð
tekið langan tíma. Hætta er einnig á rofi í
vinstri gátt en veggir hennar eru fremur
þunnir. í þróun eru brennsluleggir sem
miða að því að gera brennsluna auðveldari
og áhættuminni og þannig gæti notkun
þessarar aðferðar við meðferð gáttatifs
aukist á næstu árum.
Svokölluð maze skurðaðgerð, sem var
þróuð af Cox og samverkamönnum hans
hefur stundum verið notuð hjá sjúklingum
með gáttatif (40). í þeirri aðgerð eru bæði
hægri og vinstri gáttareyru skorin af og
lungnabláæðar til vinstri gáttar eru raflíf-
eðlisfræðilega einangraðar. Síðan eru
gerðir skurðir í báðar gáttir sem miða að
því að viðhalda leiðni frá sínushnút niður í
A-V hnút, en draga úr möguleikum gátt-
anna til að valda nauðsynlegum fjölda hringsóls
(multiple reentrant waveforms) sem er nauðsynlegt
til að gáttatif viðhaldist. Þessi aðgerð þykir talsvert
inngrip, en hefur gefið góða raun hjá völdum hópi
sjúklinga þar sem hefðbundin meðferð hefur ekki
dugað.
Á allra síðustu árum hafa þróast aðferðir þar sem
reynt hefur verið að búa til hliðstæðar línur og gerðar
eru í maze skurðaðgerð með brennsluaðferðum (40).
í slíkum tilfellum er reynt að brenna bæði í hægri og
vinstri gátt. Þessi meðferð er enn á tilraunastigi, en í
fyrstu reyndist talsvert erfitt með hefðbundnum
brennsluleggjum að brenna línur í gáttunum. Leiddi
það til mjög langra aðgerða þar sem bæði
sjúklingurinn og læknirinn urðu fyrir talsverðri
geislun og einnig var hætta á að segi myndaðist í
vinstri gátt við endurteknar brennslur sem gat valdið
heilablóðfalli (40). Þróun á nýjum brennsluleggjum
hefur hins vegar aukið bjartsýni á að slík meðferð
gæti orðið valkostur í náinni framtíð hjá sjúklingum
með gáttatif.
Samantekt
Því er spáð að nýgengi gáttatifs muni aukast á næstu
áratugum. Á sama tíma eru meðferðarmöguleikar
gáttatifs að verða fjölbreyttari. Ný lyf við hjart-
sláttartruflunum sem miða að því að viðahalda
sínustakti eru í sjónmáli og blóðþynningarmeðferð
getur dregið verulega úr áhættu á heilablóðfalli.
Nýjar aðferðir við rafvendingu, lyfjavendingu og
brennslumeðferð á gáttatifi eru í stöðugri þróun og
eiga að öllum líkindum eftir að verða fýsilegur kostur
í meðferð gáttatifs á næstu árum. Viðhorf til gáttatifs
hefur einnig breyst á þann veg að farið er á líta meira
á gáttatif sem langvinnan sjúkdóm. Meðferðin
beinist í ríkara mæli að því að halda sjúkdómnum og
einkennum niðri fremur en að lækna hann.
846
Læknablaðið 2000/86