Læknablaðið - 15.01.2001, Page 20

FRÆÐIGREINAR / BEINÞYNNING
Þakkir
Maríu Henley er þökkuð vélritun þessarar greinar.
Heimildir
1. National Institutes of Health. Consensus Development
Conference: Diagnosis, prophylaxis, and treatment of
osteoporosis. Am J Med 1993; 94: 646-50.
2. WHO study group. Assessment of fracture risk and its
application to screening for postmenopausal osteoporosis.
WHO Technical reports Series 843. Geneva, Switzerland;1994.
3. Cummings SR, Black DM, Nevitt MC, Browner W, Cauley J,
Ensrud K, et al. Bone density at various sites for prediction of
hip fractures. Lancet 1993; 341:72-5.
4. Genant HK. Noninvasive assessment of bone mineral and
structure: state of the art. J Bone Miner Res 1996; 11: 707-30.
5. Kanis JA, Melton LJ, Christiansen C, Johnston CC, Khaltec N.
The diagnosis of osteoporosis. J Bone Miner Res 1994; 9:1137-
41.
6. Kröger H, Reeve J. Diagnosis of osteoporosis in clinical
practice. Ann Med 1998; 30: 278-87.
7. Sigurðsson G, Óskarsdóttir D. Mismikil beinþynning í
lendhrygg og lærleggshálsi. Læknablaðið 1996; 82: 621-6.
8. Kleerekoper M, Nelson DA. Which bone density
measurement? [editorial]. J Bone Miner Res 1997; 12: 712-4.
9. Kanis JA, Gluer CC. An update on the diagnosis and
assessment of osteoporosis with densitometry. Osteoporos Int
2000; 11:192-202.
10. Ensrud KE, Nevitt MC, Palermo L, Cauley, JA, Griffith JM,
Harry KG, et al. What proportion of incident morphometric
vertebral fractures are clinically diagnosed and vice versa? J
Bone Miner Res 1999; 14(S1): S138.
11. Ross PD, Davis JW, Epstein RS, Wasnich RD. Pre-existing
fractures and bone mass predict vertebral fracture incidence in
women. Ann Intern Med 1991; 114: 919-23.
12. Rea JA, Li J, Blake GM, Steiger P, Genant HK, Fogelman I.
Visual assessment of vertebral fracture by x-ray
absorptiometry: a highly predictive method to exclude
vertebral fracture. Osteoporos Int 2000; 11: 660-8.
13. Bilezikian JP. Osteoporosis in men. J Clin Endocrinol Metab
1999; 84: 3431-4.
14. Delmas PD, Hardy P, Garnero P, Dain MP. Monitoring
individual response to hormone replacement therapy with
bone markers. Bone 2000; 26:553-60.
15. Sigurdsson G, Franzson L, Steingrimsdottir L, Sigvaldason H.
The association between parathyroid hormone and cortical
bone mineral density in 70 year old women. Osteoporos Int. In
press 2001.
16. Melton LJ 3rd, Khosla S, Atkinson EJ, O'Fallon WM, Riggs
BL. Relationship of bone turnover to bone density and
fractures. J Bone Miner Res 1997; 12: 1083-91.
17. Garnero P, Sornay-Rendu E, Chapuy MC, Delmas PD.
Increased bone turnover in late postmenopausal women is a
major determinant of osteoporosis. J Bone Miner Res 1996;
11:337-49.
18. Gudmundsdottir H, Jonsdottir B, Kristinsson S, Johannesson
A, Goodenough D, Sigurdsson G. Vertebral bone density in
Icelandic women using quantitative computed tomography
without an external reference phantom. Osteoporos Int 1993;
3:84-9.
19. Gluer CC, Barkmann R. Use of quantitative ultrasound in the
evaluation of osteoporosis. Osteoporos Int 2000; 11(S1): S12.
20. Hans D, Dargent-Molina P, Schott AM, Sebert JL, Cormier C,
Kotzki PO, et al. Ultrasonographic heel measurements to
predict hip fracture in elderly women: the EPIDOS
prospective study. Lancet 1996; 348:511-4.
21. Pluijm SM, Graafmans WC, Bouter LM, Lips P. Ultrasound
measurements for the prediction of osteoporotic fractures in
elderly people. Osteoporos Int 1999; 9: 550-6.
22. Miller PD, Zapalowski C, Kulak CA, Bilezikian JP. Bone
densitometry: the best way to detect osteoporosis and to
monitor therapy. J Clin Endocrinol Metab 1999; 84:1867-71.
23. Langton CM, Ballard PA, Langton DK, Purdie DW.
Maximising the cost effectiveness of BMD referral for DEXA
using ultrasound as a selective population pre-screen. Technol
Health Care 1997; 5:235-41.
24. Abbott TA, Ross PD. A simple cliriical tool for estimating
lifetime fracture risk from age, bone density and other risk
factors. Calcif Tissue Int 1999; 64: S1-S42.
Seroquel
AstraZeneca, 960203 TÖFLUR; N 05 A H 04 R * (Sérlyfjaskráríexti)
Hver tafla inniheldur: Quetiapinum INN, fúmarat, samsvarandi Quetiapinum INN 25 mg, 100 mg eða 200 mg. Töflumar innihalda mjólkursykur (laktósu). Ábendingar: Seroquel er notaö til meðhöndlunar á geðklofa. Skammtar og lyfjagjöf: Seroquel
á að gefa tvisvar á dag, með eða án matar. Fullorðnir: Heildardagskammtur fyrstu fjóra daga meðferðarinnar er 50 mg (dagur 1), 100 mg (dagur 2), 200 mg (dagur 3) og 300 mg (dagur 4). Eftir þessa fjóra daga er mælt með 300 mg dagskammti.
Dagskammtinn má aðlaga að klínlskum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings, á bilinu 150-750 mg/dag. Aldraðir: Eins og með önnur geðlyf, skal lyfið notað með varúð hjá öldruðum, sérstaklega í upphafi meðferðar. Skammtaaukning getur
þurft að vera hægari og dagsskammtur lægri en hjá yngri sjúklingum, og fer það allt eftir klínískum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings. Klerans quetiapíns var að meðaltali um 30-50% minni hjá öldruðum samanborið við yngri sjúklinga.
Börn og unglingar: Mat á öryggi og verkun lyfsins hjá börnum og unglingum er ekki fyrirliggjandi. Sjúklingar með nýrnabilun: Ekki er nauðsynlegt að aðlaga skammtinn. Sjúklingar með lifrarbilun: Quetiapin umbrotnar að miklu leyti (lifur, og skal
þvl notað með varúð hjá sjúklingum með lifrarbilun, sérstaklega I upphafi meðferðar. Upphafsskammtur lyfsins skal vera 25 mg/dag hjá sjúklingum með lifrarbilun. Skammtinn skal auka daglega um 25-50 mg þar til viðunandi skammti er náð, og
fer það allt eftir klínlskum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings. Frábendingar: Ofnæmi fyrir innihaldsefnum lyfsins. Varnaöarorö og varúöarreglur: Samtimis sjúkdómar: Lyfið skal nota með varúð fyrir sjúklinga með þekkta hjarta- og
æðasjúkdóma, sjúkdóma í heilaæðum og fyrir sjúklinga sem hættir til að fá of lágan blóðþrýsting. Seroquel getur orsakað stöðubundið blóðþrýstingsfall, sórstaklega I upphafi þegar verið er að auka skammta smám saman. Flog: í kllnískum
samanburðarrannsóknum var enginn munur I tíðni floga hjá sjúklingum sem fengu lyfið eða lyfleysu. Eins og með önnur geðlyf, skal gæta varúðar við meðhöndlun sjúklinga sem fengið hafa flog. Síðkomin hreyfitruflun (tardive dyskinesia): I klínískum
samanburðarrannsóknum var enginn munur I tíðni extrapýramídal einkenna hjá sjúklingum sem fengu ráðlagða meðferðarskammta af lyfinu eða lyfleysu. Þetta bendir til að lyfið valdi síður síðkominni hreyfitruflun en venjuleg sefandi lyf. Hafa
skal I huga að minnka skammta lyfsins eða hætta notkun þess ef vísbending og einkenni um síðkomna hreyfitruflun koma fram. Illkynja sefunarheilkenni: lllkynja sefunarheilkenni hefur verið tengt við sefandi lyfjameðferð. Klínísk einkenni eru t.d.
ofurhiti, breytt andlegt ástand, vöðvastlfni, óstöðugleiki f ósjálfráða taugakerfinu og hækkun á kreatínín fosfóklnasa. í sllkum tilvikum skal hætta notkun á lyfinu og gefa viðeigandi lyfjameðferð Milliverkanir: Aðalverkun lyfsins er á miðtaugakerfið,
og þvl skal gæta varúðar við samtímis notkun annarra lyfja sem verka á miðtaugakerfið og alkóhóls. Lyfjahvörf lithíums breytast ekki ef það er notað samtímis lyfinu. Samtímis notkun á sefandi lyfjunum risperidon eða halóperidól hefur ekki marktæk
áhrif á lyfjahvörf quetiapins. Samtímis notkun á thíoridazin eykur klerans quetiapins. Lyfið örvar ekki lifrarensímin sem taka þátt I umbrotum fenazóns. Samtímis notkun á fenýtóíni (örvar microsomal ensím) veldur aukningu I klerans quetiapins.
Sjúklingar sem taka samtímis lyfinu og fenýtóín, eða önnur lyf sem örva lifrarensim s.s. karbamazepín, barbítúrðt og rífampicin, geta þurft að auka skammtinn af lyfinu til að hafa stjóm á einkennum sjúkdómsins. Ef sjúklingur hættir að taka fenýtóín
og tekur i staðinn lyf sem örva ekki lifrarensím, s.s. natríum valpróat, getur þurft að minnka skammtinn af lyfinu. Ensímið CYP3A4 er helst ábyrgt fyrir sýtókróm P450 tengdum umbrotum quetiapins. Samtímis notkun á címetidíni, sem letur P450
ensímið, hefur ekki áhrif á lyfjahvörf quetiapins. Samtímis notkun á geðdeyfðarlyfjunum imipramín (letur CYP2D6) eða flúoxetin (letur CYP3A4 og CYP2D6) hefur ekki marktæk áhrif á lyfjahvörf quetiapins. Samt sem áður er mælt með að gæta
varúðar þegar lyfið er notað samtímis lyfjum sem letja CYP3A4 (t.d. ketókónazól eða erýthrómýcín). Meðganga og brjóstagjöf: Ekki hefur verið færð sönnun á öryggi og verkun lyfsins á meðgöngu. Pví skal aðeins nota lyfið á meðgöngu ef
kostir þess róttlæta hugsanlega áhættu af notkun þess. Ekki er vitað að hve miklu leyti lyfið útskilst I móðurmjólk. Því skal ráðleggja konum sem nota lyfið að forðast að hafa börn á brjósti. Akstur og stjórnun annarra véla: Sjúklingum skal
ráðlagt að aka ekki bifreið eða stjórna öðrum tækjum fyrr en þeir vita hvaða áhrif lyfið hefur. Aukaverkanir: Algengasta aukaverkunin er svefnhöfgi, sem kemur helst fram í upphafi meðferðar, en hættir yfirleitt við áframhaldandi meðferð. Lyfið
veldur ekki hækkun á prólaktíni líkt og mörg önnur geðlyf. Algengar (>1%): Taugakerfi: Svefnhöfgi. Almennt: Þróttleysi, svimi. Hjarta- og æðakerfi: fíéttstöðuþrýstingsfall, of lágur blóðþrýstingur, hraðtaktur. Meltingarfæri: Hægðatregða, munnþurrkur,
meltingartruflun. Blóð: Fækkun hvítra blóðkoma, hlutleysiskymingafæð. Efnaskipti: SGPT (ALT) hækkun, SGOT (AST) hækkun, þyngdaraukning. öndunarfæri: Nefslimubólga. Sjaldgæfar (0,1-1%): Almennt: lllkynja sefunarheilkenni. Hjarta- og
æðar: Yfirlið. Efnaskipti: Kólesterólhækkun, blóðfituhækkun, hækkun á gamma-GT. Blóð: Fjölgun eósínfíkla. Taugakerfi: fíykkjakrampi, grand mal rykkjakrampi. Meðferð með lyfinu hefur tengst ðrlitilli skammtaháðri lækkun á skjaldkirtilshormónum,
sérstaklega I heildar T4 og fríu T4. Lækkunin náði hámarki á fyrstu 2-4 vikum meðferðarinnar, en við áframhaldandi notkun varð ekki frekari lækkun. Ofskömmtun og eiturverkanir: Takmörkuð reynsla er af ofskömmtun á lyfinu í klínískum
rannsóknum. Útllt: Töflur 25 mg: Kringlóttar, 0 6 mm, ferskjulitaðar, kúptar og filmuhúðaðar. Töflur 100 mg: Kringlóttar, 0 8,5 mm, gular að lit, kúptar og filmuhúðaðar. Töflur 200 mg: Kringlóttar, 0 11 mm, hvitar að lit, kúptar og filmuhúðaðar.
Pakkningar: Töflur 25 mg: 100 stk (þynnupakkað);10952-kr. Töflur 100 mg: 30 stk. (þynnupakkað);7.105-kr. 100 töflur (þynnupakkað);20.652-kr. Töflur 200 mg: 30 stk. (þynnupakkað);10.350-kr. 100 töflur (þynnupakkaö);30.263-kr.
Umboð á íslandi: Pharmaco hf. AstraZeneca, Hörgatúni2, 210 Garðabæ, Sími:535 7152 Fax: 565 7366
20 Læknablaðið 2001/87
J