Læknablaðið - 15.01.2001, Qupperneq 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / EINKAVÆÐING
Mér finnst heldur ekki reiknað með að nein
þróun eigi sér stað eða fjölgun rannsókna. Það er
eins og tryggingakerfið geri ekki ráð fyrir að
aldursdreifingin er að breytast, fólki fjölgar og það
verður eldra en áður og rannsóknafjöldi eykst
með tilliti til aldurs. Þetta er að gerast víðast hvar
um heiminn, ekki aðeins á Islandi. Ofan á þetta
kemur tæknibyltingin og það er ekki heldur gert
ráð fyrir henni í útreikningum á kostnaði."
Hafið þið ekki einhvern farveg fyrir nýjar
hugmyndir, til dœmis vegna nýrrar tœkni?
„Við ræðum þær vissulega, en það er eins og að
lenda á vegg. Það er eins og hugmyndir okkar séu
ekki til.“
í Noregi er hámarksbið þrír mánuðir
Hvað viltu segja um reynslu nágrannaþjóða okkar
af einkarekstri?
„Ég segi stundum að það geti bjargað okkur að
við hermum allt eftir Svíum. Þeir eru komnir
nokkuð langt í að einkavæða bæði á sjúkrahúsum
og í rannsóknarvinnu. Sama máli gegnir um
Noreg. í íslenskum lögum segir að fólk skuli fá
bestu heilbrigðisþjónustu sem völ er á, sem er
besta mál. Vandinn er sá að í lögin vantar ákvæði
sem er að finna meðal annars í norskum lögum,
um að það skuli gerast innan þriggja mánaða.
Norðmenn eru í dag að senda þúsundir sjúklinga
til ýmissa Evrópulanda í aðgerðir þar. Hér á landi
er litið á biðlista sem tæki í rekstri heilbrigðis-
þjónustunnar og fólkið sem er á þeim fær ekki
einu sinni númer. Það er að mínu mati ekkert
annað en rugl.“
Hvað um að þetta kerfi hafi aukið á skriffinnsku
og þar með kostnað í Svíþjóð?
„Trúlega hefur það gerst. Hins vegar er þar um
að ræða tilraun til að gera reiknisskil milli deilda
og hafa yfirsýn yfir hvað hlutirnir kostuðu í raun
og veru og það var í sjálfu sér gott. Þó einhverjar
slíkar tilraunir hafi verið gerðar hér á landi þá hafa
menn ekki hugmynd um hver kostnaður á hvern
sjúkling er, þeir þekkja aðeins heildarkostnaðinn.
Menn verða að taka sér tak og kostnaðargreina
ríkisrekna heilbrigðisþjónustu."
Hvað segir þú um einkareksturinn í Banda-
ríkjunum?
„Bandaríska heilbrigðiskerfið er það besta sem
völ er á í heiminum en jafnframt það dýrasta.
Tveir liðir valda því einkum hve dýrt það er, vá-
tryggingafélögin og lögfræðingarnir. Seinna
vandamálið erum við að byrja að sjá hér á landi en
það fyrra þekkjum við ekki.“
Já, þú hefur sagt að þú viljir ekki hrófla við
skyldutryggingunum ...
„Já, en ég vil að við ráðum hvar við tryggjum
okkur, hvort sem það er hjá Tryggingastofnun eða
vátryggingafélögunum. Það á hins vegar að vera
skyldutrygging sem við greiðum með sköttunum
okkar.
Oft er vitnað til þess að um þriðjungur Banda-
ríkjamanna sé ekki með tryggingar en það gleym-
ist'oft að þetta eru að miklum hluta ungt fólk sem
velur að vera ekki með tryggingu. Það er að koma
undir sig fótunum og er enn mjög heilsuhraust.
Síðan eru auðvitað margir sem ekki hafa efni á að
tryggja sig en þeir fá heilbrigðisþjónustu hjá þeirri
borg eða sveitarfélagi sem þeir búa í.
Bandaríkjamenn eru að fara út á nýjar brautir.
Stóru sjúkrahúsin eru farin að bjóða upp á að þau
taki sjálf við tryggingunum og ábyrgjast að veita
einstaklingum heilbrigðisþjónustu frá vöggu til
grafar.“
Er þá ekki hœtt við að allir vilji heilbrigða fólkið og
enginn hina?
„Því ráða þau ekki. Þeim er gert skylt að taka
við öllum sem vilja tryggja sig hjá þeim.“
Allt einkarekiö eftir 10-20 ár?
Sérðu fyrir þér að hér verði sett á laggirnar einka-
sjúkrahús?
„Ég vona það. Fólk þarf að eiga valkost."
Nú er um geysidýra framkvœmd að rœða og
samkeppni um fjármagn, hefur þú trú á því að fólk
vilji leggja fjármagn í slíka framkvæmd?
„Já, það get ég alveg séð fyrir mér. Ég veit að
innan heilbrigðisgeirans er áhugi fyrir hendi.
Byggingaráform Landspítalans eru upp á 35
milljarða í viðbót við það bákn sem er fyrir svo
það er alltaf spurning fyrir hverja er verið að
byggja og utan um hvað.“
Ef einkarekstur verður vaxandi í heilbrigðis-
þjónustu, sérðu hann fyrir þér í strálbýli eða mun það
sama gerast og þegar opnað var fyrir einkarekstur
Ijósvakamiðlanna að aukningin verði öll íþéttbýli?
„Heilsugæslan víða um landið gæti allt eins
verið einkavædd. Við höfum haft sjálfstætt starf-
andi heimilislækna frá upphafi, þótt reynt hafi
verið að drepa það rekstarform og færa allt inn á
heilsugæslustöðvar. Og þar sem þú nefnir ljós-
vakann sem dæmi þá er starf lækna í dreifbýli
orðið miklu auðveldara með nýrri tækni. Það er
ekkert vandamál að senda röntgenmynd lands-
hluta á milli og fá svar um leið.“
Hvernig séðu framtíðina varðandi einkarekstur?
„Mín trú er sú að ekkert verði ríkisrekið eftir
10-20 ár. Þar á ég við bæði heilbrigðisþjónustuna
og menntakerfið. Fyrst það er hægt að greiða
ákveðið með hverjum nemanda sem fer í Versló,
þá ætti að vera hægt að gera nákvæmlega það
sama í heilbrigðiskerfinu.
Fólk hefur haft oftrú á ríkisrekstri og haldið að
hann sé bestur, hugsanlega af því að þar eru
hlutirnir ekki reknir með hagnaði. Þetta er að
Læknablaðið 2001/87 55