Læknablaðið - 15.01.2001, Qupperneq 59

UMRÆÐA & FRÉTTIR / EINKAVÆÐING
Einkarekstur er engin
trygging fyrir hagræðingu
Einar Oddson er sérfræðingur í lyflækningum
og meltingarlækningum á Landspítala Hringbraut. í
umræðu á málþingi Læknafélags fslands um einka-
væðingu í heilbrigðisþjónustu benti hann á þætti sem
hann taldi að aðgæta þyrfti varðandi einkavæðingu í
heilbrigðisþjónustu. Þótt fáar vikur séu liðnar frá því
málþingið var hefur umræðan um einkavæðingu
magnast verulega í samfélaginu. Því er nærtækt að
spyrja Einar hvernig honum lítist á umræðuna eins og
hún stendur nú.
„Það er ekkert óeðlilegt í sjálfu sér að það sé litið
til einkarekstrar í heilbrigðisþjónustu, miðað við þær
aðstæður sem henni er búnar. Það hefur verið stöðug
hagræðing árum saman og ég held að mörgum finnist
að það sé tæpast meira svigrúm án þess að veruleg
skerðing verði á þjónustu. Ýmsir eru raunar þeirrar
skoðunar að þjónusta sé komin niður fyrir þau
viðmiðunarmörk sem menn gjarnan vildu hafa. Þetta
á við um þjónustuna sjálfa og húsnæðið sem henni er
ætlað. Það er tímabært að horfast í augu við þá
staðreynd að ekki hefur verið byggt yfir sjúkrahús-
þjónustu á Stór-Reykjavíkursvæðinu í þrjár áratugi.
Tíminn er hlaupinn frá því húsnæði sem í dag er
notað til sjúkrahúsrekstrar á þessu svæði. Það er því
ekkert undarlegt að mönnum detti í hug að kannski
sé hægt að reka betri þjónustu í betra húsnæði, með
einbýlisstofum og öðru sem svarar betur kröfum
tímans en það húsnæði sem við ráðum nú yfir. Hitt er
svo annað mál að því er jafnframt haldið fram að í
einkarekstri sé hægt að gera hlutina ódýrar og hafa
þjónustuna skilvirkari. Það verður tæplega gert á
annan hátt en að skera niður launagreiðslur og fækka
starfsfólki, sem þýðir þá að aukin vinna verður lögð á
þá sem eftir eru. Um 70% af kostnaði við heil-
brigðisþjónustu er launakostnaður. Tæp 30% er
annar kostnaður og þar er varla hægt að skera mikið
niður, þvert á móti verður sá kostnaður hærri ef
húsnæði svarar kröfum tímans.
Ég held að það hafi ekki verið sýnt fram á það
neins staðar í heiminum að eitthvað hafi sparast við
einkavæðingu í heilbrigðisþjónustu fyrir þjóðfélagið í
heild."
Víða villandi tölur um
umfang heilbrigðiskerfis
„Bretar hafa til að mynda langa reynslu af tvöfaldri
heilbrigðisþjónustu. Annars vegar hjá National
Health Service (NHS) hins vegar er þar einkarekin
heilbrigðisþjónusta. Þetta er að vísu víða í æði miklu
samkrulli. Það veit enginn hvað einkarekna heil-
brigðisþjónustan kostar. Þær upplýsingar liggja ekki
fyrir. Þetta veldur því að villandi tölur heyrast, þegar Einar Oddsson.
til dæmis er talað um að heilbrigðisþjónustan kosti
um 5-6% af vergri þjóðarframleiðslu þá er aðeins
verið að tala um NHS, en ekki heilbrigðisþjónustuna
í heild.“
Hver er það þá sem greiðir mismuninn, neyt-
andinn?
„Já, hann eða einkatryggingar.“
Ef ekki er hœgt að fínna tölur til að sanna eða
afsanna að einkarekin heilbrigðisþjónusta sé ódýrari,
hvaða önnur viðmið má þá nota íþessari umrœðu?
„Viðmið eru oft undarleg. í íslenskri heilbrigðis-
þjónustu er til dæmis alltaf talað um að þjónustan sé
kostnaðaraukandi en aldrei litið á að hún skili ein-
hverju í staðinn. Það vantar annan hlutann af jöfn-
unni. Ég álít að á meðan kostnaður er metinn á
þennan hátt, að heilbrigðisþjónustan sé eingöngu
skilgreind sem útgjöld, verði alltaf vitlaust gefið. Það
þarf enginn að fara í grafgötur með hversu dýrt það er
að hafa ungt fólk á örorkubótum á meðan beðið er
eftir aðgerð. Ef menn ætla að fara að láta vinna
verkin annars staðar fyrir minni peningi þá verður að
gera þennan hluta dæmisins upp. Nauðsynlegt er að
taka upp einhvers konar mat á ávinningi við

Læknablaðið 2001/87 59