Læknablaðið - 15.01.2001, Qupperneq 60

UMRÆÐA & FRÉTTIR / EINKAVÆÐING
þjónustuna til að hægt sé að bera saman hvort
þjónusta á einum stað er betri en þjónusta á öðrum
stað.“
Skortur á sjúklingum á
einkaspítölum erlendis
Er hœgt að lœra eitthvað af þeirn þjóðum sem hafa
fœrst í átt til einkavæðingar að undanfömu?
„Já, það má ýmislegt læra af þeim. Norðurlöndin
hafa verið að færa sig úr opinberum rekstri yfir í
einkarekstur. Ég veit satt að segja ekki hvort sá
rekstur hefur verið ódýrari en rekstur opinberra
aðila. Hins vegar er mér kunnugt um að nokkrar af
þeim stofnunum sem settar voru á fót hafa lent í
verulegum fjárhagslegum þrengingum. Eitt dæmið er
einkasjúkrahús sem sett var á stofn á Jótlandi en fékk
ekki sjúklinga, þeir voru ekki reiðubúnir að greiða
það sem upp var sett.
Nú er það ekki ljóst hvernig menn hafa hugsað sér
að reka einkaheilbrigðisþjónustu á Islandi, hvort það
á að gerast með framlögum frá Tryggingastofnun eða
hvort sjúklingar eiga að greiða sjálfir, úr eigin vasa
eða með einkatryggingum. Hluti skattanna rennur til
sjúkratryggingakerfisins en endanlega er það Trygg-
ingastofnun sem ákveður hvaða þjónusta er greidd
með skattpeningunum. Þegar hefur verið settur kvóti
á læknisþjónustu og eflaust má búast við að kvóti yrði
settur á einkarekna þjónustu eins og aðra, ef hún væri
á annað borð greidd, og það væri samningsatriði.“
Kennsla læknanema líður
fyrir einkavæðinguna
„Mér sýnist að burðarásinn í hugmyndum um einka-
rekstur felist í að sameina þá þjónustu sem nú þegar
fer fram utan sjúkrahúsanna og skapa henni betri
rekstrargrundvöll. Flestar smærri aðgerðir fara nú
þegar fram utan sjúkrahúsa og á nokkrum stöðum
hafa verið útbúnar skurðstofur. Þessar einingar sem
nú starfa eru auðvitað ekki sjúkrahús heldur í mesta
lagi dagþjónustu. Hér kemur upp ákveðið vandamál
í sambandi við kennslu læknanema, sem fer fram á
háskólasjúkahúsinu, þar sem þessar aðgerðir eru nær
allar gerðar utan sjúkrahússins. A skurðstofunum úti
í bæ er hvorki gert ráð fyrir kennsluþætti læknis-
starfsins né rannsóknarþættinum. Það er þó alls ekki
alfarið slæmt að minni aðgerðir séu framkvæmdar
utan sjúkrahúsanna, svo fremi sem öryggisstöðlum er
fylgt. Einkarekstur - eins og hann hefur verið rekinn
hér - hefur að mörgu leyti skilað skilvirkri þjónustu
og reynst tiltölulega ódýr kostur. Það ber þó að líta á
að einkareksturinn, sem við höfum kynnst fram til
þessa, er annars eðlis en sjúkrahúsrekstur. Ég sé ekki
alveg hvernig einkarekið sjúkrahús ætti að geta séð
um flóknari verkefni heilbrigðisþjónustunnar.“
Hvernig er með kostnað sjúklinga á einkaskurð-
stofunum?
„Fólk greiðir eitthvað fyrir aðgerðir sem gerðar
eru þar, ólíkt því sem gerist á sjúkrahúsinum.
Vandamálið er að þá er fólk ekki sett undir sama
hatt. Þó allir greiði það sama fyrir þjónustuna þá eru
aðstæður þeirra til að borga fyrir hana mismunandi.
Það eru alltaf til einstaklingar sem vilja og geta
borgað fyrir að fá fljótari þjónustu og þetta er leið
fyrir þá. En efnahagsleg mismunun er mér ekki að
skapi og mér sýnist þetta vera mismunun.“
Einkasjúkrahús myndi rýra hlut annarra
Hefur þú áhyggjur af því að einkasjúkrahús myndi
leiða til mismununar?
„Það fer allt eftir því hvert greiðslufyrirkomulagið
yrði. Ef þjónustan væri greidd úr almannatrygginga-
kerfinu myndu einkaspítalar ekki leiða til mis-
mununar. Hins vegar eru allir peningar til heilbrigðis-
þjónustu teknir úr almannatryggingakerfinu, af
skattpeningunum. Nýtt einkasjúkrahús í því kerfi
myndi auðvitað rýra hlut annarra stofnana í
heilbrigðiskerfinu, svo fremi sem kakan sem til skipt-
anna er yrði ekki stækkuð. Hlutur stóru spítalanna
yrði enn rýrari en hann er í dag og það veldur mér
verulegum áhyggjum."
Hvað með verkefni, fœrðustþau að sama skapi yfir
á nýja sjúkrastojhun?
„Mig grunar að kennslustofnanirnar myndu eftir
sem áður sjá um kennslu og rannsóknir og sitja auk
þess uppi með þyngstu tilfellin og dýrustu úrlausnar-
efnin. Á þetta hefur þegar reynt í Noregi þar sem
dómsmál kom upp vegna þess að einkarekið sjúkra-
hús tók aðeins við einfaldari og léttari tilfellum í
hjartaþræðingum."
Hvernigfór það mál?
„Það þótti ekki rétt að velja aðeins „hagstæðustu'*
tilfellin úr.“
Nú virðist þörfin brýn í Noregi eflitið er til þess að
þar hefur þurft að senda fólk til annarra landa í
aðgerðir.
„Já, ákvæði eru í lögum bæði í Svíþjóð og Noregi
um að fólk eigi ekki að þurfa að bíða lengur en þrjá
mánuði eftir aðgerð. Þar þykir óásættanlegt að fólk
sé langtímum saman á biðlistum. Ef heilbrigðis-
þjónustan á staðnum getur ekki annað tilfellinu þá á
sjúklingurinn rétt á að leita annað, innanlands eða út
fyrir landsteinana. Slík ákvæði held ég að séu
nauðsynleg. Benda má á að í nýsettum sjúklinga-
tryggingalögum er það bótaskylt ef sjúklingur bíður
óeðlilega lengi eftir sjúkdómsgreiningu. Mér þætti
fróðlegt að vita hvort sama gildir ef hann þarf að bíða
óeðlilega lengi eftir læknismeðferð.
Hins vegar sé ég aðrar og að mínu mati betri leiðir
til að anna eftirspurn eftir aðgerðum. Á stóru stofn-
ununum eru skurðstofur lokaðar langtímum saman á
sama tíma og fólk bíður á biðlistunum eftir nauðsyn-
legum aðgerðum. Þetta fer auðvitað ekki saman. í
stað þess að fjárfesta upp á tugi milljóna í nýjum
skurðstofum á einkasjúkrahúsi, þá finnst mér að
60 Læknablaðið 2001/87