Læknablaðið - 15.12.2001, Side 43

UMRÆÐA & FRÉTTIR / MÁLÞING Á AÐALFUNDI LÍ
Málþing á aðalfundi LÍ:
Eínkarekstur lækna hefur haldið uppí þjónustustigínu
Málping sem haldið var í tengslum við aðal-
fund LÍ fjallaði um starfsumhverfi lækna. í nóvem-
berblaðinu voru tveimur fyrstu erindunum gerð skil
og nú verður þráðurinn tekinn upp að nýju. Priðja
erindið á málþinginu flutti Steinn Jónsson læknir og
nefndi það Ríkiö kaupandi þjónustu/veitandi þjón-
ustu - heilbrigöisþjónusta á veguni einkaaðila. Hafi
efni þess verið brýnt þegar það var flutt hefur ekki
dregið úr mikilvæginu í ljósi þeirrar umræðu sem
orðið hefur upp á síðkastið.
I upphafi mál síns leiddi Steinn rök að því að ís-
lenska heilbrigðiskerfið sé „í hópi þeirra bestu sem
þekkjast í heiminum“. Samt er það svo að „umræðan
um heilbrigðismál hér á landi hefur þrátt fyrir þenn-
an góða árangur einkennst mjög af vandamálum í
fjármögnun og rekstri“. Astæðan er sennilega sú að
ef tryggja eigi öllum landsmönnum bestu heilbrigðis-
þjónustu sem völ er á hverju sinni muni það hafa í för
með sér gífurleg útgjöld fyrir ríkissjóð. „Pví hefur
verið talið óhjákvæmilegt að stýra með margvísleg-
um hætti umfangi og eðli þjónustunnar. Af þessu
leiðir einnig að nauðsynlegt er að treysta á fleiri en
eina leið til að fjármagna heilbrigðisþjónustuna
nefnilega framlög úr ríkissjóði og þjónustugjöld ...
sagði Steinn og gerði síðan grein fyrir mismunandi
fjármögnunarleiðum og vitnaði þar mjög til þriggja
hagfræðinga, Barnum, Kutzin og Saxenian, sem
starfa hjá Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni og Alþjóða-
bankanum.
Mismunandi aðferðir við fjármögnun
Steinn sagði að föst fjárlög væru talin „árangursrík
aðferð við að halda niðri kostnaði að því tilskildu að
einhver alvöru viðurlög bíði stjórnenda sem ekki ná
árangri í þeim efnum ...“ Helsti ókosturinn við þau
væru hins vegar að þau leiddu oft til þess að það
drægi úr þjónustu og gæðum hennar vegna þess að
enginn afkastahvati er innbyggður í kerfið.
Annað kerfi sem menn hafa verið að prófa sig
áfram með að undanförnu byggist á föstum greiðslum
fyrir tilfelli byggð á flokkun eftir sjúkdómsgreiningum
(case based/DRG). Petta kerfi hefur verið reynt í
Bandaríkjunum og virðist geta dregið úr kostn-
aðaraukningu, auk þess sem það hvetur til aukinna
afkasta. Norðmenn hafa verið að prófa sig áfram með
blöndu þessa kerfis og fastra fjárlaga þar sem sjúkra-
hús fá helming kostnaðar í formi fastrar greiðslu sem á
að standa undir grunnkostnaði en afgangurinn er mið-
aður við greiðslur fyrir tilfelli og virðist þetta kerfi
einnig leiða til aukinnar hagkvæmni.
Hér á landi hafa greiðslur fyrir unnin verk lengi
tíðkast í sérfræðiþjónustu utan sjúkrahúsa. Þær hafa
leitt til aukinnar þjónustu og hafa einnig haft jákvæð
áhrif á gæði hennar. Tryggingastofnun semur við LR
um þessar greiðslur og umfang þjónustunnar og
hefur eftirlit með framkvæmd samningsins.
„Af hálfu lækna og neytenda hefur verið ánægja
með þetta fyrirkomulag en heilbrigðisyfirvöld hafa
viljað færa stærri hluta þessarar starfsemi yfir á
spítalana, væntanlega í kerfi fastra fjárlaga, til að hafa
betri stjórn á þessu eins og það heitir þar á bæ. Ljóst
er að miðað við þau hagfræðilögmál sem hér hefur
verið vitnað í mun það leiða til þess að minni þjón-
usta verði veitt og að hún verði rýrari að gæðum.
Þegar haft er í huga að ríkið mun þurfa að fjárfesta
verulega til að koma upp aðstöðu fyrir stóraukna
utanspítalaþjónustu virðast allar Iíkur á að kostnaður
muni einnig aukast....
Flest háþróuð ríki nota einhverja blöndu af fjár-
mögnunarkerfum, þar með talið ísland. Hér eru
sjúkrahúsin og heilsugæslan á föstum fjárlögum en
sérfræðiþjónusta utan sjúkrahúsa á greiðslum sam-
kvæmt samræmdum taxta með magnkvótum og
gagnkvæmu eftirliti. Slíkri fjölbreytni er gefin mjög
góð einkunn í grein hagfræðinganna og eru slík kerfi
talin tryggja ánægju meðal neytenda ...,“ sagði Steinn.
Viðvarandi rekstrarvandi
Steinn vék þvínæst að þeim erfiðleikum sem glímt
hefur verið við í íslensku heilbrigðiskerfi undanfarin
ár. „Sjúkrahúsin hafa átt við viðvarandi rekstrar-
vanda að stríða með árvissum halla upp á 2-3% og
hefur þessi fjárhagsvandi haft margvísleg áhrif á
starfsemi sjúkrahúsanna sem við læknar verðum
mjög varir við í okkar störfum. Lokanir deilda, bið-
listar, kjaradeilur, uppsagnir og mannekla eru vanda-
mál sem staðið hafa svo lengi að þau virðast vera
orðin krónísk. Heilsugæslan hefur einnig átt í tals-
verðum erfiðleikum og lætur nærri að 10% heilsu-
gæslulækna hafi á síðustu árum hætt störfum og farið
í önnur störf og sérgreinar.“
Steinn kvaðst ekki sjá fram á að miklar breytingar
yrðu á þessu ástandi þar sem engin teikn væru á lofti
um að til standi að hverfa frá fyrirkomulagi fastra
fjárlaga við fjármögnun á rekstri sjúkrahúsanna.
Sameining stóru sjúkrahúsanna virðist heldur ekki
megna að bæta þetta ástand. Þar er fyrirsjáanlegur
2,5-3% rekstrarhalli á þessu ári og horfur á að bið-
listar muni lengjast í ýmsum sérgreinum.
Steinn vitnaði í úttekt á þróun umfangs í heil-
Læknahlaðið 2001/87 1003