Læknablaðið - 15.05.2002, Qupperneq 64

UMRÆÐA & FRÉTTIR / REKSTUR HEILBRIGÐISÞJÓNUSTU
Einkarekín heilbrigðisþjónusta virðist dýrari
en samfélagsrekin þjónusta
í skýrslu eftir tvo hagfræðinga er Sighvatur Björg-
vinsson þáverandi ráðherra bauð til Islands 1993 að
ósk embættismanna kom fram að „útgjöld Islendinga
væru 4,2% neðan við meðaltal heilbrigðisútgjalda
OECD-ríkja reiknað í kaupmáttargildum (Pur-
chasing Power Parity)“, en þá er miðað við aldurs-
dreifingu og tekjur íbúa og greiðsluhlutfall hins
opinbera til heilbrigðis- og félagsmála sem OECD
reiknar með við samanburð á útgjöldum til heilbrigð-
ismála milli þjóða. Tekið var tillit til þessara þátta og
þá aðallega rauntekna og aldursdreifingar. Hafa ber
þó í huga að íslendingar flokka ýmsa þætti félags- og
hjúkrunarþjónustu ásamt greiðslum til atvinnuleysis-
trygginga undir heilbrigðismál sem aðrar þjóðir
flokka undir félagsmál. ísland er því í raun neðar í
röðinni. Öllum að óvörum var þessari skýrslu ekki
dreift á Islandi og ekki var hún kynnt. Má vera að
ástæðan sé sú að niðurstöður skýrslunnar komu
nokkuð flatt upp á suma pólitíkusa. Arið 1998 fékk
landlæknisembættið þær upplýsingar frá OECD sem
hér eru tilgreindar.
Kostnaöur vegna heilbrígöisþjónustu 1996 sem hlutfall OECD-löndum. af vergri landsframleiðslu í
greiösla hins
Lönd og rekstrarform opinbera heildarkostnaöur
Noröurlönd, aðalega almannatryggingar 6,1 7,8
V-Evrópulönd, almannatryggingar og einkatryggingar 6,9 8,3
Sviss/Bandaríkin, aöallega einkatryggingar 6,7 11,0
Kostnaöur mældur í kaupmáttargildum á íbúa (Purchasing Power Parity) í OECD löndum
1996, mælt í dollurum á íbúa.
greiösla hins
Lönd og rekstrarform opinbera heildarkostnaöur
Norðurlönd, almannatryggingar 1400 1650
V-Evrópulönd, almannatryggingar og einkatryggingar 1676 2100
Sviss og Bandaríkin, aðallega einkatryggingar 1670 2900
Heimild: Health Data, Skrifstofa OECD í París, til landlæknis 1998.
Algengustu mælikvarðarnir á kostnaði heilbrigð-
isþjónustunnar eru hlutfall af vergri landsframleiðslu
og kostnaður í kaupmáttargildum á íbúa.
A Norðuriöndunum er Island á svipuðum slóðum
og Svíþjóð og Finnland. Þessar tölur eru sambærileg-
ar við niðurstöður OECD frá árinu 1990.
Þessar niðurstöður gefa vel til kynna að kostnaður
er mestur þar sem kerfið er rekið með frjálsum trygg-
Hötundur er fyrrverandi in8um °8 viðbótarkostnaðurinn leggst á herðar sjúk-
landlæknir. linga.
Ólafur Ólafsson
Skýringa er að leita til þess að hluthafar sem reka
frjáls tryggingafélög krefjast eðlilega arðs. Arðurinn
skapast af upphæð iðgjalda og gróðavonin ræður
ferðinni. Reynslan af rekstri frjálsra tryggingafélaga
er að láglaunafólk, öryrkjar og margt aldrað fólk
hefur fæst efni á slíkum iðngjöldum, nema trygginga-
félagið sé ekki rekið á gróðagrunni (non-profit) eins
og til dæmis Kaiserstofnunin í Bandaríkjum.
Víða á Vesturlöndum hafa verið gerðir verktaka-
samningar við einkaaðila varðandi rekstur á sjúkra-
stofnunum, meðal annars hjúkrunardeildum og ýms-
um verkefnum sem ekki lúta beint að lækningum,
nema þá minniháttar göngudeildaraðgerðum, en
kostnaður hefur aukist. Umræðan um einkarekstur
hefur eflt mjög kostnaðargreiningu sem er af hinu
góða. Brýnt er að hið opinbera búi það vel að al-
mannatryggingum að unnt sé að keppa á markaði um
bestu starfskraftana. Þaðan koma frumlegheitin og
nýsköpunin í fræðunum. Fram kemur í skýrslunni að
þjóðir sem semja við lækna og verktaka eftir afköst-
um þeirra báru hærri útgjöld en þjóðir sem greiða
læknum aðallega föst laun (Island er í þessum hópi).
Allar eiga þjóðirnar við biðlistavanda að stríða nema
vel tryggðir hópar. I löndum þar sem samfélagstrygg-
ingin vegur þyngst er meira jafnræði meðal þeirra er
finnast á biðlistum en í einkarekstrarlöndum.
Lýðræðið stendur ekki undir nafni nema jafnræði
ríki. Einkarekstrarmenn verða að leysa þennan
vanda áður en þeir breyta kerfinu. Ég bendi stjórn og
ráðamönnum vorum vinsamlega á nýju norsku leið-
ina, það er að auka útgjöld til heilbrigðismála, helst
til þess að stytta biðlista. Gamla niðurskurðarleiðin
dugði þegnum og fyrri stjórn illa og talið að langir
biðlistar hafi haft veruleg áhrif á síðustu kosninga-
úrslit, samanber leiðara í norskum dagblöðum.
440 Læknablaðið 2002/88