Læknablaðið - 15.11.2003, Blaðsíða 53

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ERLEND SAMSKIPTI
hafa borist umboðsmanni þingsins og dómstólum og
verið skoðaðar en engar leitt til sakfellingar. Parna
eru leifar af lögregluríki frá sovéttímanum sem með-
al annars sést á því að stétt lögreglumanna er mjög
fjölmenn og eftir því valdamikil. í Sovétríkjunum var
það yfirlýst stefna stjórnvalda að útrýma glæpum og
þess vegna var engin þörf á að byggja fangelsi. Pau
fangelsi sem eru í notkun í Georgíu eru því öll byggð
fyrir 1917. Astandið í þeim er afar bágborið enda
fangelsin gömul og þeim illa viðhaldið.
Á okkar mælikvarða er þetta þjóðfélag gjald-
þrota. Ríkið getur ekki borgað starfsfólki sínu laun
sem neinu nemur svo megnið af launum opinberra
starfsmanna er undir borðið. Háskólakennarar fá
stóran hluta af launum sínum þannig að nemendur
greiða þeim fyrir að fá að taka próf og 85% af laun-
um lækna eru þannig til orðin að fólk greiðir þeim
sérstaklega fyrir hvert viðvik, aðgerðir eða rannsókn-
ir. Petta hefur í för með sér að stór hluti fólks hefur
ekki efni á að leita sér lækninga. Parna er blómlegur
svartimarkaður og spilling mjög útbreidd. Ein af fá-
um stéttum sem fær mannsæmandi laun eru dómarar
svo þar er verið að reyna að bæta ástandið. Þeir hafa
líka lagað stóran hluta af löggjöfinni að evrópskum
lögum og eiga meðal annars ágæta löggjöf um mann-
réttindi. Fátæktin og spillingin kemur hins vegar í veg
fyrir að hægt sé að beita þessum lögum.“
Beðið eftir undirskrift
- Nú er munur á því hvort fangi sætir vondu atlæti
eða er beinlínis pyntaður. Að hverju beinduð þið at-
hygli ykkar?
„Við reyndum einkum að grafast fyrir um það síð-
arnefnda. Georgía er eitt þeirra ríkja þar sem hátt
hlutfall mála upplýsist í krafti játninga. Það hafa orð-
ið breytingar á aðferðum sem notaðar eru við pynt-
ingar, nú er meira notað rafmagn því það veldur ekki
eins miklum áverkum. Þarna hefur orðið „framþró-
un“ eins og á flestum öðrum sviðum.
Við spurðumst fyrir um það hvort fangar sem
handteknir eru hafi aðgang að læknisþjónustu á
fyrsta sólarhring eftir handtöku og fengum þau svör
að á því væri mikill misbrestur. Okkur var hins vegar
sýnt skjal sem hafði verið samið í öryggismálaráðu-
neytinu og beið þess að Edvard Sévardnadse forseti
undirritaði það. f því er kveðið á um að gert skuli sér-
stakt átak til að auka réttindi handtekinna, ekki síst
aðgang þeirra að lögfræði- og læknishjálp. Menn
binda vonir við að þetta plagg muni hafa mikil áhrif
til hins betra því forsetinn er valdamikill maður og
það sem hann skrifar undir er tekið mjög alvarlega.
Okkur sýndist einboðið að draga þurfi úr völdum
heilbrigðismálaráðuneytisins. Það hefur alla tauma í
hendi sér, þar á meðal að útnefna réttarlækna. Þegar
við ræddum við fulltrúa réttarlækna kom ráðuneyt-
isstjórinn með þeim og hafði orð fyrir þeim. Ráðu-
neytið hefur gefið 106
skólum, sem flestir eru í
einkaeigu, leyfi til að út-
skrifa lækna en einungis
fáir þeirra geta komið
nemendum sínum í
starfsþjálfun á sjúkrahús-
um. Ráðuneytið gefur
læknum starfsleyfi en
það er engin trygging
fyrir því að þeir sem þau
hljóta hafi nokkurn tíma
séð sjúkling. Af þessum
sökum hefur læknafélag
landsins lent í því hlutverki að miðla málum milli
ráðuneytisins og spítalanna í því skyni að koma fleiri
læknanemum að í starfsþjálfun en jafnframt að
tryggja að ekki séu teknir fleiri nema inn en hægt er
að sinna með góðu móti.“
í þessari byggingu er ör-
yggismálaráðuneytið til
húsa en á efstu hæð þess
eru skrifstofur Sévardnadse
forseta.
Vilja nálgast Evrópu
- Áttu von á að þessi heimsókn hafi einhver áhrif?
„Það jákvæða við þessa ferð var að erindi okkar
var alls staðar vel tekið. Það er greinilega vilji til þess
að bæta ástandið. Við hittum að máli forseta hæsta-
réttar sem lýsti sig reiðubúinn til að ræða við dómara
á lægri dómstigum og sjá til þess að þeir sæktu nám-
skeiðið sem ég nefndi. Við erum því bjartsýn á að
þangað komi lykilmenn úr kerfinu.
Þótt Georgía tilheyri Asíu landfræðilega þá vilja
landsmenn nálgast Evrópu og þeir vita að til þess að
það megi verði þurfa þeir að þvo af sér ýmsa svarta
bletti, einkum hvað varðar mannréttindi þegnanna.
Að sjálfsögðu munu einhverjir beita sér gegn umbót-
um, til dæmis öfl innan lögreglunnar og hins valda-
mikla innanríkisráðuneytis, en viðmælendur okkar
voru þokkalega bjartsýnir á að hlutirnir væru á réttri
leið þótt hægt miðaði.
Eftir námskeiðið næsta vor mun hópurinn koma
saman á ný og meta árangurinn af því. Næsta ár fer
svo í það að fylgjast með því hvort einhverjar fram-
farir verða í landinu. Þetta gildir raunar einnig um
hin löndin fjögur. Við munum svo skila Evrópuráð-
inu, ÖSE og samtökunum sem að átakinu standa
skýrslu. Vonandi verður þá hægt að leggja mat á ár-
angurinn og benda á þær aðferðir sem virka og einnig
hinar sem ekki báru árangur. Niðurstöðuna verður
vonandi hægt að nota til að bæta ástandið í öðrum
löndum því þetta eru alls ekki einu löndin í heimin-
um þar sem fangar sæta illri meðferð," sagði Jón
Snædal.
Læknablaðið 2003/89 877