Læknablaðið - 15.01.2004, Blaðsíða 13

RITST JÓRNARGREIIUAR
Að fá biskup í augað
Miklar umræður hafa spunnizt í kjölfar alvarlegra
höfuðáverka sem hlutust í hnefaleikakeppni hérlend-
is í nóvember 2003, og ekki að ófyrirsynju. Það var
ekki spurning um hvort slíkt myndi gerast heldur hve-
nœr. Þrjár atlögur voru gerðar að því á alþingi á síð-
asta kjörtímabili að fá áhugamannahnefaleika lög-
leidda á íslandi og eftir heiftarlegar sennur þar sem
daufheyrzt var við öllum skynsamlegum rökum gegn
málinu var það því miður samþykkt í febrúar 2002.
Undirrituð sat á þingi það kjörtímabil fyrir Reykvík-
inga og var eini læknirinn á þingi og talaði þrjá langa
og þrjá breiða svo til höfuðáverka af þessu tagi þyrfti
ekki að koma. Þrátt fyrir það var málið kýlt í gegn í
þremur lotum.
Höfuðáverkar koma læknum við. Það er skylda
þeirra að vara við hættulegum áverkum og reyna eftir
fremsta megni að fyrirbyggja þá. Höfuðáverkar koma
víða fyrir, til dæmis í íþróttum en þá yfirleitt sem slys
því sjaldnast er gert ráð fyrir því í íþróttum að högg
komi á höfuð. Þessu er öðruvísi varið í hnefaleikum.
Högg á höfuð er hluti af leiknum og flestir boxarar
segja að verði ekki leyft að slá í höfuð þá sé ekki leng-
ur um box að ræða. í atvinnumannahnefaleikum eru
stórar fjárhæðir með í spilinu eins og öllum er ljóst.
Höfuðhögg í keppni geta farið leynt ef keppandinn
leitar ekki hjálpar, fer ekki til læknis, neitar einkenn-
um eða hafnar rannsóknum af því að þá verður hon-
um meinað að taka þátt í keppnum um hríð. Áhuga-
mannahnefaleikar urðu til upp úr atvinnumanna-
hnefaleikum og er nokkur munur á þessu tvennu.
Flestar breytingar hafa orðið til góðs. Lotur eru
styttri og færri, glófarnir öðruvísi og skylt er að bera
höfuðhlífar sem þróaðar hafa verið þannig að áverk-
um á ytra byrði höfuðs og augu hefur fækkað til
muna. Það sem ekki hefur breytzt eru líkur á heila-
áverkum og afleiðingar þeirra. Högg á höfuð getur
skaðað heilann varanlega af því að við högg hreyfist
heilinn til inni í höfuðkúpunni og viðkvæmir vefir
hans geta skaddazt hvort sem hjálmur er til staðar
eða ekki. Þess vegna geta áverkar á heila orðið alvar-
legir hver sem aðdragandinn er. Þuríður Jónsdóttir
taugasálfræðingur ritaði grein í Morgunblaðið 15.
desember sl. um nýjar rannsóknir (2003) sem sýna að
heilinn starfar óeðlilega jafnvel í kjölfar þess sem
telja má vægan heilaskaða.
Keppni í áhugamannahnefaleikum á að fara fram
í viðurvist læknis, þótt mér sé ekki ljóst hvort eftir því
sé farið hér á landi, en þar er hvort sem er um falskt
öryggi að ræða, einkum hvað áverka á heila snertir.
Þegar högg hefur lent á höfði hefur heilinn kannski
þegar skaðazt. Þá þarf vel útbúin taugaskurðdeild að
vera í fárra mínútna fjarlægð frá keppnisstað. Al-
þjóðasamtök lækna hafa samþykkt að beila sér fyrir
banni á hnefaleikum og Evrópusamtök lækna tóku
undir þá áskorun haustið 2001. Læknasamtök margra
landa hafa tekið afstöðu gegn hnefaleikum og má
meðal annars nefna að brezka læknafélagið hefur
sýnt málinu sérstakan áhuga og eru harðorðar álykt-
anir þess sérlega athyglisverðar. Læknafélag Islands
hefur sömuleiðis tekið afdráttarlausa afstöðu gegn
hnefaleikum. Þar til bann við boxi nær fram að ganga
hefur því verið beint til Alþjóðaólympíunefndarinnar
og boxsambanda um allan heim að bannað verði að
slá í höfuð þegar keppt er í boxi, bannað að slá fyrir
ofan viðbein. Segja má að fyrirmyndin komi frá þeirri
reglu að bannað sé að slá fyrir neðan beltisstað, en
hún kom án efa til vegna þess að högg undir beltisstað
getur skaðað ytri kynfæri. Öllum þykir slfkt bann
sjálfsagt. Hnefaleikanefnd ÍSÍ hefur ákveðið að herða
reglur hérlendis vegna atviksins í nóvember en á þeirri
ákvörðun eru vankantar sem Leifur Jónsson læknir
fjallaði skilmerkilega um í grein í Morgunblaðinu 15.
desember 2003 og þarf engu við orð hans að bæta.
Það er ótrúlegt til þess að hugsa að við úttekt á
áverkum og slysum skuli menn telja fjölda tilvika án
þess að taka tillit til þess hve margir stundi tiltekið at-
hæfi, eða þess tíma sem keppni tekur og svo framvegis.
Sé dæmið reiknað á þann hátt, eins og til dæmis brezka
læknafélagið hefur gert, kemur í ljós að hnefaleikar,
bæði atvinnumanna- og áhugamannahnefaleikar, eru
svo til efst á blaði yfir hættulegt athæfi. í bandarískri
slysaskrá sem mikið hefur verið vitnað til lentu hnefa-
leikar hins vegar neðarlega, þar á meðal á eftir klapp-
stýrum, en það eru ungar stúlkur sem þramma um til
skrauts í upphafi kappleikja í amerískum fótbolta og
ekki ljóst af hverju þær ættu að verða fyrir hnjaski
yfirleitt, hvað þá að það geti verið sambærilegt við
höfuðáverka í hnefaleikum!
í sjónvarpinu laugardaginn 13. desember síðast-
liðinn gerði Spaugstofan óspart grín að þeirri fullyrð-
ingu að slys ættu sér stað í öllum íþróttum. Þar á með-
al var nefnt að skákmenn gætu slasazt ef þeir féllu
fram á taflborðið, þeir gætu fengið biskupinn í augað.
Mér finnst nauðsynlegt að kalla hlutina sínu rétta
nafni, kalla slys slys og íþrótlir íþróttir. Ég vek athygli
á áliti brezka læknafélagsins sem telur box ekki vera
íþrótt og undirstrika að áverkar sem hljótast af hnefa-
leikum geta ekki taiizt slys. Ég hvet alla lækna með
sómatilfinningu til að taka ekki þátt í þeim hráskinns-
leik sem box er. Að lokum skora ég á ÍSÍ að taka
mark á því fagfólki sem bezt þekkir til höfuðáverka
og afleiðinga þeirra og róa að því öllum árum að
bannað verði að slá fyrir ofan viðbein í hnefaleikum.
Lokatakmarkið hlýtur þó að vera að einn góðan
veðurdag heyri hnefaleikar sögunni til.
Karín Fjeldsted
Höfundur er heimilislæknir.
Læknablaðið 2004/90 13