Læknablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 19

RANNSÓKN
s
Arangur lungnasmækkunaraðgerða við
langvinnri lungnaþembu á íslandi
Sverrir I. Gunnarsson1 læknir, Kristinn B. Jóhannsson1 læknir, Marta Guðjónsdóttir35 lífeðlisfræðingur, Steinn Jónsson2'5læknir, Hans J. Beck3
læknir, Björn Magnússon4 læknir, Tómas Guðbjartsson1-5 læknir
ÁGRIP
Inngangur: Lungnasmækkunaraðgerð (lung volume reduction surgery) getur bætt lungnastarfsemi, líðan og lífshorfur sjúklinga með alvarlega lungna-
þembu. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna árangur lungnasmækkunaraðgerða hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Framskyggn rannsókn á 16 sjúklingum sem gengust undir lungnasmækkunaraðgerð á Landspítala 1996-2008. Allir sjúklingarnir
voru með lungnaþembu á háu stigi og aðgerðirnar gerðar í gegnum bringubeinsskurð. Fyrir aðgerð luku allir sjúklingarnir lungnaendurhæfingu. Mæl-
ingar á lungnastarfsemi, blóðgösum og þoli voru gerðar fyrir og eftir aðgerð. Lifun var könnuð með aðferð Kaplan-Meier og meðaleftirfylgd var 8,7 ár.
Niðurstöður: Meðalaldur var 59,2 ± 5,9 ár og áttu allir sjúklingarnir sér langa reykingasögu. Allir sjúklingarnir lifðu aðgerðina af og lifun einu, fimm og
tíu árum frá aðgerð var 100%, 93% og 63%. Eftir aðgerð hækkaði fráblástur á einni sekúndu (FEV,) um 35% (p<0,001), hámarksfráblástur (FVC) um
14% (p<0,05) og lungnarúmmál (TLC) og loftleif (RV) lækkuðu einnig (p<0,05). Hlutþrýstingur C02 í slagæðablóði lækkaði einnig eftir aðgerð en hlut-
þrýstingur 02 hélst óbreyttur. Hvorki mældust marktækar breytingar á loftdreifiprófi, þoli né hámarksafkastagetu eftir aðgerð. Algengasti fylgikvilli eftir
aðgerð var loftleki (n=7). Fimm sjúklingar gengust undir enduraðgerð, oftast vegna loss á bringubeini (n=4).
Ályktun: Lungnastarfsemi batnaði marktækt eftir lungnasmækkun með hækkun á FEV, og FVC, auk lækkunar á lungnarúmmáli og koltvisýringi í blóði.
Lifun var svipuð og í erlendum rannsóknum, þó svo að tíðni fylgikvilla og enduraðgerða i þessum rannsóknarhópi væri há.
Inngangur
Efniviður og aðferðir
’Hjarta- og
lungnaskurðdeild,
2lungnadeild Landspítala,
3hjarta- og lungnarannsókn
Reykjalundi,
4Fjórðungssjúkrahúsinu
í Neskaupsstað,
5læknadeild HÍ.
Fyrirspurnin Tómas
Guðbjartsson
tomasgudbjartsson @
hotmail.com
Barst: 31. maí 2011
- samþykkt til birtingar:
13. október 2011
Langvinn lungnaþemba er sjötta algengasta dánaror-
sökin á Vesturlöndum en merki um lungnateppu hafa
mælst hjá 18% Islendinga sem komnir eru yfir fertugt.1
Þegar sjúkdómurinn er kominn á alvarlegt stig getur
komið til greina að grípa til skurðaðgerðar, helst hjá
sjúklingum með ofþenslu á lungum og sjúkdóm sem
aðallega er bundinn við efri blöð lungna.2 Eftir 1990
var farið að meðhöndla sjúklinga með langt gengna
lungnaþembu með svokallaðri lungnasmækkunarað-
gerð (lung volume reduction surgery). Aðgerðin felst í því
að fjarlægja gisnustu hluta lungnanna, en við það geta
önnur svæði þanist betur út og lungnastarfsemi batnað.2
Lungnasmækkunaraðgerð er unnt að framkvæma í
gegnum bringubeinsskurð eða með brjóstholsskurði
beggja vegna, og eru oftast 20-25% af rúmmáli hvors
lunga fjarlægðir með heftibyssu. Á síðari árum hafa
þessar aðgerðir verið gerðar í vaxandi mæli með aðstoð
brjóstholssjár (video-assisted thoracoscopic surgery) sem
virðist fækka fylgikvillum og stytta legutíma.3
Lungnasmækkunaraðgerðir voru fyrst gerðar fyrir
um fjórum áratugum síðan og skiptar skoðanir hafa
verið á gagnsemi hennar, bæði vegna óvissu um ábend-
ingar og misvísandi niðurstaðna um langtímaárangur.4
Erlendis hefur bestur árangur náðst hjá sjúklingum með
lungnaþembu í efri blöðum lungna2-5-7 og hefur stór
slembivalsrannsókn sýnt fram á bætt lífsgæði og lang-
tímalifun þessara sjúklinga.8 Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að meta árangur þessara aðgerða hér á landi
en það hefur ekki verið gert áður á Islandi.
Sjúklingar og skilyrði fyrir aðgerð
Rannsóknin var framskyggn og náði til allra þeirra
16 sjúklinga, 10 karla og 6 kvenna, sem gengust undir
lungnasmækkunaraðgerð á Landspítala frá 1. janúar
1996 til 31. desember 2008.
Ábending fyrir aðgerð var alvarleg lungnaþemba
og þurftu sjúklingar að uppfylla eftirfarandi skilyrði:
a) mikil mæði, þrátt fyrir hámarkslyfjameðferð, b) frá-
blástur á einni sekúndu (forced expiratory volume in 1
second, FEVj) undir 30% af viðmiðunargildi, c) ofþanin
(hyperinflated) lungu og d) svæðisbundin lungnaþemba
með grisjóttan lungnavef í efri hlutum lungna. Lungna-
þemba var staðfest með röntgenmynd af brjóstholi og
dreifing lungnaþembu metin með tölvusneiðmyndum
(computed tomography) af brjóstholi. Allir sjúklingarnir
tóku þátt í endurhæfingu á Reykjalundi fyrir aðgerð og
var þátttaka í henni skilyrði fyrir því að sjúklingar væru
teknir til aðgerðar. Endurhæfing tók að minnsta kosti
sex vikur og fengu sjúklingarnir fræðslu, næringarráð-
gjöf og sálfélagslegan stuðning, auk þolþjálfunar.
Skráning upplýsinga
Skráður var aðgerðartími og hvort fylgikvillar komu
upp í aðgerð. Einnig voru skráðir fylgikvillar eftir að-
gerðina, bæði fylgikvillar sem greindust þegar sjúkling-
arnir lágu á sjúkrahúsi og þeir sem greindust eftir út-
skrift. Skráður var heildarlegutími og sá fjöldi daga sem
sjúklingar höfðu brjóstholskera í fleiðruholi, en einnig
sýkingar, þar á meðal skurðsýkingar. Viðvarandi loft-
leki var skilgreindur sem loftleki í brjóstholskera í meira
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
LÆKNAblaðið 2011/97 683