Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Blaðsíða 144

Brian McFarlane
burðarásina í heild“.68 Hann gleymir síður en svo að gera ráð fvrir því að
aðrir frásagnarþættir gegni einhverju hlutverki heldur beinir hann sér-
stakri athygli að spnmingum um hvatir persónanna sem „oft bæta við
söguna einkar skýrum og ljóslifandi dráttum“;69 en hann sér þessa þætti
sem annað en persónuliði og telur böndin milli þeirra „ekki jafii nákvæm
og afgerandi11.70
Eg legg hér tdl að þegar \dð íhugum hvers konar aðlögun hefur átt sér
stað getum við einangrað aðalpersónuliðina í upphaflega verkinu og séð
hversu vel þeir eru varðveittir í kvikmyndaútgáfumni. (Greining Peters
Wollens í anda Propps á mynd Hitchcocks I norð-norðvestur [North by
Northwest\71 setur fram þá skoðun að flókin frásögn falh vel að aðferðum
og flokkun sem leiddar eru af rannsókn á mun einfaldari háttum.) Með
því að skoða þessa liði sem dreifast á sjö „athafnasvið“ (sem nefhd eru
efrir gerendum þeirra - „þrjóturinn“, „hjálparhellan“ o.s.ffv.), er hægt að
ákvarða hvort kvikmyndagerðarmaðurinn hefur stefnt að því að varð-
veita innbyggða formgerð upphaflega verksins eða endurvinna það
gagngert. Slík rannsókn myndi skjóta styrkum stoðum undir samanbtuð
með því að flokka saman þá liði sem skipta sköpum fyrir frásögnina: þ.e.
fynrfléttuna sem skipar hráefhinu saman í söguna.
Að greina goðsöguleg og / eða sálfræðileg mynstur
Ymsar goðsögur skipa vissum algildum þáttum mannlegrar retnslu í
ffásagnarform en í þeim telur Lévi-Strauss að „goðsögulegt gildi goð-
sögunnar varðveitist, jafhvel í verstu þýðingum ... [Olíkt ljóðum] liggur
efniviður hennar ekki í stíl, upphaflegri hr\mjandi, eða setningagerð
heldur í sögunni sem sögð er“.72 Að sama skapi hlýtur að mega vænta þess
að goðsögulega þætti sem eru að verki í skáldsögu sé hægt að yfirfæra á
hvíta tjaldið þar eð þeir eiga líf sitt ekki undir þeim birtingarmyndum
sem þeir koma fram í, enda eru þeir ekki viðkvæmir fýrir jafnvel „verstu
þýðingum“. Hugmyndin um goðsögur er nátengd freudískum hugtök-
68 Propp, Formfi-æði þjóðsögunnar, s. 21. [Þýð.: Sjá einnig Hugtök og beiti í bókmennta-
fræði, ritstj. Jakob Benediktsson, 1983, s. 96.]
69 Propp, s. 75.
70 Sami, s. 43.
1 Peter Wollen, ,J norð-norðvestur. Formfræðileg greining“ [North by Noith-West. A
Morphological Analysis], Film Form, 1/1976, s. 20-34.
72 Claude Lévi-Strauss, Formgerðarfræðileg mannfræði [Structural Anthropology], Pengu-
in Books: Harmondsworth, 1972, s. 210. [Þýð.: Ensk þýð. Claire Jacobson og
Brooke Grundfest Schoepf.]
I42