Frjáls verslun - 01.04.2011, Síða 37

FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011 37
þess að þeir eru betri í að veiða fisk og
að búa til forrit en að gera margt annað.
Því er skynsamlegt að þeir einbeiti sér að
því, en láti aðra um það til dæmis sem
krefst mikils og ódýrs mannafls. Vonandi
verða Íslendingar ekki samkeppnishæfir
í mannaflsfrekri framleiðslu alveg á
næstunni.
Lífskjör ráðast fyrst og fremst af fram­
leiðni í landinu, það er að segja því hvað
hafa þarf fyrir því að búa til verðmæti. En
stundum er þægilegt að eiga keppinauta
eða jafnvel óvini. Þá má kenna bágri sam ­
keppnisstöðu um vandamál eins og at­
vinnu leysi í stað þess að beina athyglinni
inn á við. Yfirleitt er þó nær sanni að vel ­
gengni annarra þjóða stuðlar að velgengni
heima fyrir.
Vefsíða Alþjóðabankans;
doingbusiness.org
Kreppan hér á landi dregst á langinn ef
ekki rætist fljótlega úr efnahagsvanda
grann þjóðanna. Væri þá ekki rétt að
horfa á eitthvert annað hugtak en sam ­
keppnishæfi? Alþjóðabankinn heldur úti
vefsíðu um starfsumhverfi fyrirtækja í
183 löndum, doingbusiness.org. Þar er
Ísland í 15. sæti árið 2011, dettur niður
um eitt sæti frá fyrra ári. Einfaldara er að
framfylgja samningum hér á landi en víða
annars staðar að mati bankans, auðvelt
að hætta rekstri og flest önnur atriði sem
skipta máli í fyrirtækjarekstri virðast
vera nokkurn veginn í lagi. Að vísu telur
bankinn viðskipti við útlönd erfiðari hér en
víða annars staðar. Í heildina er það skoðun
hans að viðskipti séu torveldari á Íslandi
árið 2011 en þau voru 2006.
Í efstu sætum á lista bankans eru Singa ­
púr og Hong Kong. Næst á undan Íslandi
á listanum eru Finnland og Svíþjóð, en
Suður­Kórea og Eistland næst á eftir.
Saman tekt Alþjóðabankans hefur það um ­
fram hinar að hún er tiltölulega einföld,
samansett úr níu liðum. Markmiðið er líka
nokkuð ljóst. Sem fyrr segir hafa verið
færð að því rök að samkeppnishæfi þjóða
hafi litla merkingu. Þá má skoða hvernig
stofnanirnar tvær, IMD og World Economic
Forum, skilgreina samkeppnishæfi.
World Economic Forum skilgreinir sam ­
keppnishæfni sem stofnanir, stefnu og
aðra þætti sem ákveða framleiðni lands
(lauslega þýtt), en IMD horfir á það
hvernig þjóðir vinna úr auðlindum sínum
til þess að auka velferð (einnig lauslega
þýtt). Báðar skilgreiningarnar virðast lúta
að því hvernig þjóðir moða úr því sem þær
eiga. Til er vel skilgreint hugtak sem nær
yfir þetta og frekar auðvelt er að reikna út:
Framleiðni. Til þess að finna hana þarf
ekki nærri allar þær upplýsingar sem IMD
og World Economic Forum bera á borð.
Starfsumhverfi fyrirtækja
Þegar skýrslunum er flett virðist starfs um ­
hverfi fyrirtækja vera höfundum ofarlega
í huga – en það er einmitt sama hugtak og
Alþjóðabankinn reynir að lýsa. Einhverra
hluta vegna er Ísland ofar á lista bankans
en hinna tveggja. Skýringin gæti legið í því
að ýmislegt sem kemur við sögu hjá IMD
og World Economic Forum hefur ekki mikil
áhrif á gengi fyrirtækja ­ og er ekki heldur
talið með í vísitölu bankans. Samdráttur í
landsframleiðslu er til dæmis hagstæður
útflutningsfyrirtækjum, ef eitthvað er, þótt
hann geti komið illa við þá sem framleiða
fyrir heimamarkað. Halli á rekstri ríkissjóðs
breytir litlu um afkomu fyrirtækja og fleira
mætti telja.
Allar samantektirnar þrjár eiga það sam ­
eiginlegt að Ísland er talið standa verr en
fyrir nokkrum árum, auk þess ber þeim
saman um að Eistland sé tveim sæt um
á eftir Íslandi. Að ýmsu leyti er þó betra
að reka fyrirtæki hér á landi en fyrir
nokkrum árum. Þegar þenslan var sem
mest þrengdi að fyrirtækjum í útflutn­
ingi. Launakostnaður er minni núna en
var áður en bankarnir hrundu. Fréttir af
fyrir spurnum erlendra fjárfesta benda
líka til þess að landið freisti nú fleiri en
oft áður. Til þessa hafa útlendingar oftast
þurft samninga um sérstakan skattaafslátt
til þess að hefja rekstur hér á landi. Í heil­
brigðu umhverfi ættu slíkar tilhliðranir að
vera óþarfar.
stjórnun
Skólinn telur Ís lend -
inga nálægt botn -
in um þegar litið er
á hagvöxt, vöru -
út flutning, beinar
fjár festingar í út -
lönd um, fjár fest -
ing ar útlendinga í
innlendum hluta -
bréf um og fjölbreytni
hag kerfisins.
Eitt vandamálið enn
í þessari vinnu er
hvernig túlka skal
niðurstöðuna. Hvað
er samkeppnishæfi
þjóðar? Paul Krug-
man og fleiri hag-
fræð ingar halda
því fram að það
sé merkingarlaust
hugtak.
Hag fræð ingurinn Paul Krug man.