Frjáls verslun - 01.05.2005, Qupperneq 6

6 F R J Á L S V E R S L U N • 5 . T B L . 2 0 0 5
ÞETTA BLAÐ FRJÁLSRAR VERSLUNAR er helgað konum í
viðskiptalífinu. Við erum jafnstolt af þessu tölublaði og öllum öðrum
blöðum sem við gefum út. Við vinnslu þess hefur hins vegar komið
berlega í ljós að ekki eru allir á eitt sáttir að Frjáls verslun gefi út sér-
stakt kvennablað. „Hvað er að ykkur, eru það nýbúar næst?“ var sagt
við mig með vanþóknun meðan á vinnslu blaðsins stóð. En hvers
vegna leggur Frjáls verslun eitt blað undir konur í viðskiptalífinu
þegar blaðið hefur til langs tíma haldið sig við þá bjargföstu skoðun
að líta á stjórnendur og leiðtoga sem manneskjur - sem einstaklinga
- án kynferðis, kynþáttar og litarháttar; og að í störf stjórnenda séu
ráðnir þeir einstaklingar sem hafa mestu hæfileik-
ana? Svarið er að hvort sem sumum líkar það betur
eða verr þá snýst atvinnulífið ekki bara um tölur og
arðsemi heldur líka um tilfinningar, jafnrétti kynj-
anna, skoðanir, fólkið á bak við fyrirtækin, manna-
mót, skemmtanir og vellíðan fólks í starfi. Umræðan
um konur í hlutverki leiðtoga í viðskiptalífinu er vin-
sælt umræðuefni og partur af jafnréttisumræðunni.
Í ÞESSU BLAÐI Frjálsrar verslunar sýnum við
fram á að margt hefur áunnist í baráttu jafnréttis
innan atvinnulífsins frá því konur gengu út úr fyrir-
tækjum á kvennafrídeginum fyrir bráðum þrjátíu
árum og þrömmuðu af eldmóði niður á Lækjartorg.
Við sýnum fram á að konur eru orðnar meira áber-
andi sem leiðtogar í viðskiptalífinu og stjórnendur
stórra fyrirtækja en áður. Fyrir nokkrum árum spurði ég á litlum
fundi hvort fundarmenn gætu talið upp nokkrar áberandi konur í
viðskiptalífinu. Eitt svarið var svona: „Ja, er ekki Rannveig Rist eig-
inlega sú eina?“ Vonandi verður þetta tölublað til að kveða niður
svona svör.
FYRIRMYNDIR SKIPTA MIKLU máli í jafnréttisumræðunni.
Þess vegna þurfa konur í atvinnulífinu að vera sýnilegri - og þær
verða að vilja stíga fram í kastljós fjölmiðlanna. Þegar ég tók við rit-
stjórn Frjálsrar verslunar fyrir rúmum þrettán árum var mun erfiðara
að fá konur í atvinnulífinu í viðtöl. Þetta skiptir máli því það er mikil
hvatning fyrir konur og ungar stúlkur, sem hafa áhuga á að stofna
eigin fyrirtæki, að hafa fyrirmyndir í þeim konum sem náð hafa
árangri í atvinnulífinu.
Í ÞESSU TÖLUBLAÐI Frjálsrar verslunar er viðtal við Sigríði
Elínu Þórðardóttur, ráðgjafa hjá Byggðastofnun, en hún kom nýlega
að athyglisverðri skýrslu um stöðu kvenna í atvinnurekstri í nokkrum
löndum. Hún segir að konum finnist þær hafa verra aðgengi að fjár-
magni en karlar. „Varðandi aðgengi að fjármagni þá nefndu sumar
kvennanna að þegar þær færu á fund fjármálastofnana fengju þær
spurningar á borð við: „Hver er maðurinn þinn?“ eða: „Er maðurinn
þinn ekki með þér í þessu?“ Jafnframt kemur fram í viðtalinu við
Sigríði Elínu að margar konur þjáist af samviskubiti í vinnunni vegna
þess að þær hafa áhyggjur af heimilinu og börnunum. „En svo þegar
þær eru heima að hugsa um heimilið og börnin fá þær samviskubit
yfir að vera ekki í vinnunni.“
OFT VERÐUR UMRÆÐA í atvinnulífinu um það hvort konur
eða karlar séu betri stjórnendur - eða hvort kynin beita mismunandi
stjórnendataktík. Til margra ára hafa atvinnurekendur (karlar) sagt
við mig að konur væru betri starfsmenn en karlar - en karlar væru
betri í stjórnunarstörfum en konur. Svona umræða er
ágæt en lendir oft í blindgötum. Stóra málið er; að það
er mjög einstaklingsbundið hvernig fólki gengur að
gegna starfi stjórnenda. Engar tvær manneskjur eru
eins! Það eru margir karlar sem hafa hvorki áhuga á
að stjórna né að vera í forystu. Þeir hafa heldur engan
sérstakan áhuga á að sýna eldmóð og athafnasemi
sem einkennir flesta stjórnendur. Það sama á við um
konur.
NÚNA ERU 90 ÁR frá því að konur fengu kosn-
ingarétt á Íslandi. Það er ekki lengra síðan. Engum
dettur lengur í hug að nefna kosningarétt kvenna sem
tæki í jafnréttisbaráttu líðandi stundar - sá hinn sami
væri álitinn galinn. Lykillinn að meiri áhrifum kvenna
í atvinnulífinu er aukin menntun þeirra, en ekki síður
áhugi þeirra á að hafa áhrif og stjórna. Vilji og eldmóður eru ekki eitt-
hvað sem lært er í skólum. Viljinn kemur að innan. Núna eru mun
fleiri konur en karlar í flestum deildum háskólanna og flestir gera
ráð fyrir að það skili sér í fleiri kvenstjórnendum í atvinnulífinu þegar
fram í sækir. Það er þó ekki sjálfgefið. Konur benda ætíð á að það
þurfi ekki síst viðhorfsbreytingu í þjóðfélaginu.
RÓM VAR EKKI BYGGÐ á einum degi. Á ráðstefnu í Háskól-
anum í Reykjavík sl. vetur, þar sem ég flutti fyrirlestur um konur
í viðskiptalífinu, hafði ég orð á því í pallborðsumræðum að mér
fyndist gæta nokkurrar óþolinmæði í máli sumra þeirra kvenna sem
þarna tóku til máls. Ég hnaut sérstaklega um eina setningu sem var
einhvern veginn svona: „Við konur erum alltaf að tala um þessi mál,
en það gerist bara ekkert.“ Þetta viðhorf kvenna er auðvitað sérlega
óheppilegt. Jákvætt viðhorf skiptir öllu máli. Stórir sigrar hafa aldrei
unnist með neikvæðni. Stóra viðhorfsbreytingin er auðvitað að hugsa
þetta svona: „Það hefur margt áunnist!“
Það þarf ekki annað en halda áfram að lesa þetta tölublað
Frjálsrar verslunar til að sjá árangurinn.
Jón G. Hauksson
RITSTJÓRNARGREIN
HVERS VEGNA KVENNABLAÐ?
„Eru það nýbúar næst?“
Ég spurði hvort
fundarmenn gætu
talið upp nokkrar
áberandi konur
í viðskiptalífinu.
Eitt svarið var
svona: „Ja, er
ekki Rannveig
Rist eiginlega
sú eina.“