Frjáls verslun - 01.02.2006, Síða 82

82 F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 6
Verður þá nokkuð gaman í vinnunni
lengur? Nei, þá eru að baki þessir dýrð-
ardagar þegar enginn sagði neitt þótt
mæting á vinnustað frestaðist um nokkur
akademísk korter og það tognaði eftirminni-
lega úr kaffi- og matartímum við uppbyggi-
legt spjall um landsins gagn og nauðsynjar.
Bara viðstöðulaus vinna frá átta á morgn-
ana til tvö á daginn og svo heim að njóta
frítímans.
Úr þessu verða ekki bara persónulegir
harmleikir heldur einnig þjóðfélagslegir: Er
til nógu margt vinnufært fólk til að halda
úti fjórskiptum vöktum þar sem þrískiptar
vaktir hafa verið áður? Versnar ekki öll
þjónusta ef opnunartími styttist í samræmi
við styttan vinnutíma. Verður að fjölga fólki
í þjónustustörfum til að þeir sem eru í fríi
geti notið þjónustunnar, sem fólk í fríi þarf
á að halda?
Ný stéttabarátta
Allt eru þetta mikil tíðindi og stór. Þó lítil
borið saman við það sem nú kemur: Karl
Marx skipti á sínum tíma þegnum hvers
ríkis í tvo hópa: Þá sem áttu eitthvað og
þá sem áttu ekkert. Gott hjá honum þótt
illa hafi síðan gengið að gera nokkuð með
þessa misskiptingu. Hún stendur enn. Síðar
hafa menn fundið upp á að skipta öllu fólki
í aðra tvo hópa: Nefnilega þá sem skipta
öllu fólki í tvo hópa og þá sem gera það
ekki. Stendur sú skipting einnig óhögguð.
En nú fer ný vofa skiptinga um heims-
byggðina. Það er enn á ný farið að skipta
fólki í tvo hópa: Þá sem reykja og þá sem
ekki reykja. Þessi tveir hópar lenda senn í
stríði og það stríð verður háð á vinnustöð-
unum.
Auðunn Finnsson, sérfræðingur norsku
Tryggingastofnunarinnar í vinnumálum,
hefur sagt að í allt fari átján dagsverk á ári í
reykingar hjá hverjum reykingamanni. Hann
lagði þá saman reykingapásur meðalmanns-
ins. Samt fær reykingamaðurinn sömu laun
og sá reyklausi. Þegar svo verður komið að
vinnudagurinn er aðeins sex stundir - og
fólki neitað um að slæpast hálfan annan til
tvo tíma í hádegismat og eyða hálfum degi
í MSN-spjall við einhverjar Gunnur úti í bæ
- þá er reykingapásan líka í hættu.
Og það er sótt að reykingafólki úr
tveimur áttum. Vinnuveitandinn vill ekki
borga manni átján dagsverk á ári fyrir það
eitt að hanga utan við aðaldyr fyrritækisins
og reykja. Og ekki heldur þótt reykinga-
maðurinn hími á svölunum, sem snúa út í
bakgarðinn. Og alls ekki ef hann stendur
bara fyrir utan sjoppuna neðar í götunni
og reykir. Þegar vinnuvikan verður orðin
30 tímar og sumarfríið almennt átta vikur
þá er ekki hægt að bæta þar við þremur til
fjórum vinnuvikum á ári í reykingar.
Reyklausa fólkið situr inni og vinnur
baki brotnu án þessa að líta upp nema rétta
til að narta í brauðbitann, sem kemur í stað
hádegisverðar, á meðan reykingamaðurinn
getur labbað sig út þegar hann vill og púað
sínar sígarettur. Þetta er ekki réttlæti frekar
en að kalla það réttlæti að sumir eigi allt og
aðrir ekkert.
Stytting vinnuvikunnar getur því ekki
leitt til annars en að reykingar í vinnutíma
verða bannaðar. Til þess munu vinnuveit-
endur og reyklausir launþegar sjá í samein-
ingu. Allir verða að halda sig að vinnu þann
stutta tíma sem vinnudagurinn varir.
Reykurinn af réttunum
Þetta stríð er tapað fyrir reykingafólkið en
það er annar ófriður í aðsigi. Það er stríð
tæknideilda fyrirtækjanna við brauðmol-
ana. Ef vinnudagurinn styttist niður í sex
tíma þá fara matar- og kaffitímarnir sömu
leið og reykurinn frá nikótínfíklunum. Það
er ekki hægt að taka hálfan annan klukku-
tíma af sex vinnustundum í það eitt að
borða. Samt verður fólk að nærast, annars
fellur það öngvit fram á tölvuborðin fyrir
skort á blóðsykri.
Það er þarna sem tæknin bregst. Fólk
verður að borða við vinnu sína. Það verður
að maula brauð og um leið og það bograr
yfir viðkvæmum tölvubúnaði. Og sötra
kaffi með. Það sem borið er fram af slíkum
vinnumat endar ekki í dúknum á kaffistof-
unni heldur í lyklaborðinu.
Í Noregi er kaffitíminn fyrir löngu horf-
inn úr vinnudeginum og matartíminn er
annaðhvort farinn sömu leið eða um það
bil að fara. Það er búið að loka matsölum
fyrirtækjanna, segja upp kaffikonunum og
setja upp sjálfsala með kexi og kaffi á göng-
unum. Vinnutíminn er orðinn svo stuttur
að allir verða að hamast við frá átta til tvö
og hafa rétt tíma til að skjótast í sjálfsalann
- eða að draga fram hinn hefðbundna nest-
ispakka.
Og fyrir vikið er fullyrt að helsta verk-
efni tæknideilda fyrirtækjanna sé að
hrista brauðmylsnu og kexmola úr lykla-
borðunum. Og að bleyta upp og þvo burt
uppþornað kaffi. Og þar sem vinnutíminn
hjá tæknideildunum er ekki lengri en hjá
öðrum deildum hlaðast biluð lyklaborð
upp og úr verður vítahringur brauðmylsnu
og frítíma.
Verst fer þó hinn stutti vinnutími með
heilsu fólks. Næringarfræðingar vara við
afleiðingum þess að fólk fái ekki annað
að borða en rusl og kex í sex klukkutíma
á degi hverjum. Og síðan verður fólk að
drepa tímann heima í minnst tíu klukku-
stundir á dag. Svo mikið iðjuleysi getur
komið mestu hraustmennum á hné.
N O R E G S P I S T I L L G Í S L A
Matartíminn er horfinn í Noregi. Fólk borðar
við vinnu sína, maular kex um leið og það
bograr yfir viðkvæmum tölvubúnaði.
Og síðan verður fólk að drepa
tímann heima í minnst tíu klukku-
stundir á dag. Svo mikið
iðjuleysi getur komið mestu
hraustmennum á kné.