Ægir - 01.03.2007, Qupperneq 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Þetta tölublað Ægis er hundrað ára afmælisblað sjávarútvegs-
tímaritsins Ægis. Á ýmsan hátt minnumst við þessa merka
afmælis í blaðinu, horfum um öxl, en við lítum ekkert síður
fram á veginn og veltum vöngum yfir því hvernig sjávarútveg-
urinn á Íslandi muni verða eftir nokkur ár eða áratugi.
Ægir kom fyrst út um mitt ár árið 1905, eins og rækilega
er tíundað í samantekt hér í blaðinu – sem sagt fyrir öld og
tveimur árum betur. Í ár kemur þó út hundraðasti árgangur
tímaritsins sökum þess að uppihald varð um skeið á útgáf-
unni á fyrstu árum hennar.
Við vinnslu þessa blaðs fletti sá sem þessar línur ritar fjöl-
mörgum gömlum Ægisblöðum. Það voru fróðlegar og
skemmtilegar flettingar. Ég er nokkuð viss um að þegar á
heildina er litið sé sjávarútvegssagan hvergi skráð með við-
líka hætti og í Ægi. Blaðið hefur speglað það sem efst hefur
verið á baugi í greininni á hverjum tíma og er þannig gluggi
að allri þeirri gríðarlegu þróun og framförum sem átt hafa sér
stað síðustu hundrað ár.
Við Íslendingar höfum þegar vel er að gáð gengið í gegn-
um ótrúlega miklar breytingar á þessum tíma. Brotist úr fjötr-
um fátæktar í að vera ein af ríkustu þjóðum veraldar. Þetta
er í raun með hreinum ólíkindum og mér er til efs að nokkur
önnur þjóð hafi stigið ölduna með viðlíka hætti og við Íslend-
ingar. Við höfum verið áræðnir og tekist á við hindranir sem
oft hafa verið á veginum. Sem betur fer oftast haft betur, en
einnig orðið fyrir þungbærum áföllum. Í tölublöðum Ægis á
síðustu öld var oft greint frá skipsköðum við Ísland og mann-
tjóni sem þeim fylgdi. Hafið tók sinn toll svo um munaði. Ófá
heimilin í landinu misstu heimilisfeður. Á hundrað ára afmæli
Ægis er sérstök ástæða til þess að votta öllum þessum
hetjum hafsins virðingu og minnast þeirra. Og enn hrifsar haf-
ið til sín mannslíf. Að morgni 14. mars sl. voru landsmenn
vaktir með þeim sorgarfréttum að trillu hefði hvolft í mynni
Ísafjarðardjúps og tveir menn farist. Aðstandendum þessara
tveggja sjómanna eru sendar dýpstu samúðarkveðjur. Þetta
hörmulega sjóslys minnir okkur enn og aftur á að sjómennsk-
an við Ísland hefur alltaf verið og verður trúlega alltaf vara-
söm, hversu traust sem skipin og bátarnir eru. Hætturnar eru
margþættar. Það getur svo margt skeð sem enginn mannleg-
ur máttur getur séð fyrir og komið í veg fyrir.
Við höfum rætt ítarlega um öryggismál sjómanna í síðustu
tölublöðum Ægis og munum gera það áfram. Góð vísa er
aldrei of oft kveðin. Þó svo að trúlega verði aldrei hægt að
koma algjörlega í veg fyrir manntjón úti á sjó, er þó enginn
vafi á því að þeim mun meiri sem þekking sjófarenda er í
þessum efnum, því líklegra er að unnt sé að koma í veg fyrir
mannskaða í sjóslysum.
Ægir hefur tekið breytingum í tímans rás, sem er eðlilegt.
Blaðið þróast í takt við þjóðfélagsbreytingar. Útlitið hefur
breyst og innihald blaðsins sömuleiðis Annað væri óeðlilegt. Í
ölduróti hérlendrar fjölmiðlunar hlýtur að teljast ákveðið afrek
að gefa út fagtímarit eins og Ægi í heila öld. Um það eru ekki
mörg dæmi hér á landi. Ægir hefur enn hlutverki að gegna.
Það hefur verið og er ennþá gefið út vegna þess að lesendur
og auglýsendur telja mikilvægt að það komi út. Ægir hefur
alla tíð verið og er hluti af síbreytilegum sjávarútvegi á Ís-
landi.

Íslensk skipaskrá
Náist markmið frumvarpsins, að búa til samkeppnishæfa al-
þjóðlega skipaskrá, að gera íslenska alþjóðlega skipaskrá
aðlaðandi kost fyrir kaupskipaútgerðir, bæði íslenskar og
erlendar, má búast við að ýmiss konar hliðarstarfsemi fylgi
vegna skráningar skipanna. Jafnvel má búast við að ein-
hverjar erlendar útgerðir komi sér upp aðstöðu hér á landi
sem mun hafa jákvæð áhrif á atvinnulífið.
Mikilvægt er að vel takist til. Að allir leggist á eitt, stjórn-
völd og hagsmunaaðilar, og standi að stofnun íslenskrar al-
þjóðlegrar skipaskrár með myndarbrag þannig að markmið
frumvarpsins nái fram að ganga. Til þess er samvinna mjög
mikilvæg milli allra sem að verki koma. Einnig má sjá fyrir
sér að þetta geti hleypt nýju lífi í menntunarmál farmanna-
stéttarinnar og því vert fyrir menntamálayfirvöld að fylgja
þessu vel eftir með átaki í menntun og þjálfun og eflingu
þeirra menntastofnana sem sjá um menntun farmanna.
Samkeppnin er hörð og kaupskipaútgerðir leita þangað
sem bestu kjörin eru og besta þjónustan fæst í tengslum
við útgerðina. Vanda þarf til verka þannig að útgerðin sjái
sér hag í að flytja skráningu kaupskipa sinna til Íslands.
(Sturla Böðvarsson, samgönguráðherra, í umræðu á Alþingi um íslenska skipaskrá)
Skattlagning kaupskipaútgerða
Vegna ríkisaðstoðar annarra ríkja hafa mál skipast þannig
að öll kaupskip Íslendinga í millilandasiglingum sigla undir
erlendum fánum og eru launatekjur áhafna þeirra skattlagð-
ar þar. Tilgangur þessa frumvarps er að stuðla að því að
kaupskipaútgerðin flytjist aftur til landsins. Í því skyni er í
frumvarpinu lagt til að veitt verði opinber aðstoð við kaup-
skipaútgerðir með tvennum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að
farin verði sú leið sem margar þjóðir hafa farið með því að
setja sérstaka löggjöf um skattlagningu kaupskipaútgerða
sem tekur mið af stærð skipa en ekki af afkomu rekstrar
þannig að lagður verði á svonefndur tonnaskattur. Slíkur
skattur er m.a. í Danmörku, Færeyjum, Noregi, Hollandi og
á Írlandi. Lagt er til að útgerðarfélög sem skattskyld eru
hér á landi og hafa skráð kaupskip sín á íslenska alþjóð-
lega skipaskrá eigi kost á að velja milli tekjuskatts á hagn-
að og skatts sem ræðst af flutningsrými skipaflotans.
Skattstofninn ákvarðast þá sem tiltekin krónutala á hver
hundrað nettótonn skips fyrir hvern sólarhring og síðan
greiðist 18% skattur af þeim stofni. Gert er ráð fyrir að
tekjur af þessum skatti verði óverulegar eða í kringum 1,5
millj. kr.
Í frumvarpinu er í öðru lagi lögð til opinber aðstoð við hluta-
félög og einkahlutafélög sem gera út kaupskip skráð á ís-
lenska alþjóðlega skipaskrá og eru skattskyld hér á landi.
(Árni M. Mathiesen, fjármálaráðherra, í umræðum á Alþingi um skattlagningu kaupskipa-
útgerða)
U M M Æ L I
Öld umbreytinga
og framfara