Tímarit Máls og menningar - 01.08.1940, Page 30

116
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR.
heima og í Höfn, sem urðu hissa, af því að þeir höfðu
litið á þessa herferð Jóhanns inn i danskar bókmenntir
eins og hvert annað óráðsflan og hann sjálfan sem von-
arpening. Þeir gátu ekki annað en hneigt sig fyrir viður-
kenningu erlendra manna, sem fór srvaxandi. En þeir
gerðu það með hálfdræmum semingi, og sumir þeirra
lofuðu seinni leikrit hans miklu meira, af því að þeim
þótti hægt undanhald betra en hráð uppgjöf. Aftur á móti
verð eg að játa, að bæði Galdra-Loftur og Lyga-Mörður
ollu mér vonbrigðum. Jóhann var á því aldursskeiði, að
hann átti að vera vaxandi, en hvorugt þessara rita efndi
þau loforð, sem Fjalla-Eyvindur hafði gefið, og þaðan af
síður þær vonir, sem eg hafði gert mér um afrek Jó-
hanns af kynningunni við hann sjálfan. Það er bezt að
segja það eins og er, að mér finnst hann hafa verið enn
þá meira skáld en sjálfur Fjalla-Eyvindur, þetta snilldar-
verk, sýnir til lilítar.
Er þetta missýning? Kunni eg ekki í æskuhrifningu
minni af Jóhanni að gera greinarmun á því, hvað liann
var mikið skáld i lífi sinu og háttum, og gáfum hans, eins
og þær voru í raun og veru? Þetta kann að vera. Það
getur verið réttmætt að halda því fram, að skáldgáfa
verði ekki mæld á neinn annan kvarða en ritverkin, eins
og þau koma þeim fyrir sjónir, sem þekkja höfundinn
alls ekki neitt. Og samt á eg bágt með að hætta alveg að
trúa þvi, að hæfileikar Jóhanns hafi ekki verið meiri í
hlutfalli við hæfileika ýmissa annarra skálda en beztu
verk hans í samanburð við rit þeirra. Eg lield, að hægt
væri að skýra þetta, þó að eg geti hér ekki gert annað
en gefa fáeinar bendingar i áttina til skýringar.
★
Það mun hafa orðið mörgum vinum Jóhanns að undr-
unarefni, hvernig verlc hans urðu til. ímyndunarafl hans
virtist vera bæði frjótt og frumlegt, liugmyndagnóttin
mikil, í samtali gátu setningarnar fæðzt af vörum hans
í sigurkufli fullkomins forms. En þegar hann fór að