Tímarit Máls og menningar - 01.08.1940, Blaðsíða 44

130
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
um sænsku kvikmyndastjórum að samræma raunsæjar
mannlýsingar og ljóðrænar náttúrulýsingar i listræna
lieild. Góð ljósmyndun er enn þá aðalstyrkur sænskra
kvikmynda.
Þegar fyrir daga talmyndanna var sænskri kvikmynda-
list þó farið að hnigna. Þvi ollu einkurn fjárliag'svand-
ræði. Þetta lilla land gat ekki keppt við margmiljóna-
fyrirtæki stórveldanna. Beztu kvikmyndastjórarnir og
leikendurnir fluttu til Ameríku. Svo kom talmyndin til
sögunnar og stýfði samkeppnismöguleika sænskra kvik-
mynda enn meir. Nú var varla um annan markað að
ræða en heimamarkað, og þvi eigi tök á að vanda eins
til myndanna og áður. Því væri rangt að neita, að Sví-
ar liafi gert nokkrar góðar talmyndir, má þar til nefna
gamanmyndina: „Við, sem vinnum eldhússtörfin", og
myndir alvarlegs efnis, eins og t. d. „Frægð“ (,,Karriár“)
og „Sá gamli kemur“ („Guhben kommer“), en allur þorri
kvikmyndanna er lélegur og hylli þeirra heima ber vott
um lélegan kvikmyndasmekk. Hið hljómfagra mál og
afhragðs ljósmyndun á þó sinn þátt í þessari liylli.
-----— Það er ekki hægt að gefa yfirlit yfir kvik-
myndaframleiðslu án þess að geta rússneskra kvik-
mynda. Ég nefni þær með vilja næst á eftir þeim sænsku.
Hinir miklu rússnesku kvikmyndastjórar, Eisenstein og
Pudovkin, hafa nefnilega lært mikið af þeim Sjöström
og Stiller, en þeir hafa farið fram úr lærifeðrunum, náð
hærra, rist dýpra. Engin kvikmynd hefur haft jafnmikla
þýðingu um þróun kvikmyndalistarinnar og kvikmynd
Eisensteins, „Bryndrekinn Potemkin“ (1925). Hún skap-
aði skóla og er talin sígilt listaverk. Líka dóma hlaut
næsta mynd hans, „Síðustu dagar St. Pétursborgar", og
Pudovkin myndin „Óveður yfir Asíu“. Ljósmyndunin,
skeytingin, fjöldaverkanir, hið miskunnarlausa raun-
sæi, afburða leiklist án nokkurrar stjörnudýrkunar. Allt
þetta ber af því, er menn áður höfðu kynnzt í kvik-
myndalist. Að Eisenstein-kvikmyndunum má e. t. v.