Tímarit Máls og menningar - 01.08.1940, Síða 64

150
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
En hversu vel sem menn annars trúa og treysla þessum
valdmiklu frumherjum frelsis og mannréltinda, ber oss
skynsemis-skylda til að líta svo á, að það geli verið undir
hælinn lagt, hvernig skipti vor við þá fara að ófriði lokn-
um. Margt getur viljað til, er breyti viðhorfum. Vera
má, og vonandi er, að þeir við stríðslok, að óbreyttum
kringumstæðum, hverfi héðan aftur sjálfviljugir. Vér von-
um það vafalaust öll! En setjum nú svo, að kringumstæð-
urnar breyttist? Hvað þá! Setjum svo, að stríðið standi
lengi, mörg ár, sem vel er hugsanlegt og jafnvel sennileg-
ast; og að vér á endanum örmögnumst undan því þannig,
að vér lendum endanlega í vasanum á valdhöfunum meira
en orðið er, segjum tvöfalt eða jafnvel tífalt við það sem
orðið er! Hvað þá? Setjum ennfremur, að svo hörmulega
vildi til, að Bretar verði sóttir hér heim af fjandmönn-
um þeirra, og að hernaður í landinu, hernaður, sem ekk-
ert kemur oss við, annað en vér erum tilneyddir þolend-
ur, leiði til þess, að eyðiiagðar verði hér brýr þær og önn-
ur mannvirki, sem vér á síðustu áratugum höfum fórnað
svo miklu til að koma oss upp. Þetta er, þótt raunalegt
sé, fyrirsjáanlegur möguleiki — og hvað þá? Væri ekki
hugsanlegt, að liag vorum yrði þannig komið að stríði
loknu, að Bretar af sinni miklu mannúð sæju sér ekkí
fært að yfirgefa oss að svo stöddu? Þeir eru þekktir að
því, að það er oftast þjóðanna sjálfra vegna, að þeir hverfa
ekki úr löndum þeim, sem þeir hafa komizt yfir. Gæti
ekki farið svo, að vér vrðum svo aumlega staddir, að vér
jafnvel bæðnm þá um að vera hér áfram?
Slik framvinda getur varla talizt óhugsanleg, og vér
erum þó eflaust öll sammála um það, hvað sem annars
kann á milli að bera, að ílendist Bretar eða nokkur önn-
ur þjóð liér að striði loknu, má það ekki vera oss sjálfum
að kenna.
„Ekki skal gráta Björn bónda, heldur skal safna
Iiði“ .... Það þýðir litið að harma með tárum hertöku