Tímarit Máls og menningar - 01.04.1941, Blaðsíða 58

52
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hyggjunnar .væru skýrð og rakin fyrir íslenzka lesend-
ur, sem hafa í rauninni aldrei átt kost á að kynnast
þeim til neinnar hlitar.“ Þetta væri sannarlega æski-
legt. Það er hart að láta alþýðu trúa á efnishyggju í
einhverri úreltri eða jafnvel afskræmdri mynd, þeg-
ar sjálfir leiðtogarnir vita lietur. Og þá fvrst, þegar
díalektisk efnishvggja hefði verið skýrð svo fyrir al-
menningi, að hann gæti liaft einhverja hugmynd um
hana, væri ástæða til þess að ræða hana i riti fvrir al-
þýðu, eins og hók min er.
En það gæti auk þess verið, að ég hefði ólíkt minni
ástæðu til þess að finna að díalektiskri en alþýðlegri
efnishyggju, ef eg kynntist henni nánar. Eg get ekki
sagt Jietta með vissu, enn sem komið er, en skal samt
benda til þess, sem mig nú þegar grunar.
B. F. segir í ritdómi sínum: „Ef það sannaðist t. d.
cinn góðan veðurdag, að til væri líf eftir þetta, án þess
að sannað væri um leið, að það lif væri úr öllum tengsl-
um við efnið, þyrfti sú uppgötvun engan veginn að koma
i bága við hina díalektisku efnishyggju, að dómi þess,
er þctta ritar.“ Þetta er sama og að segja, að í liinni
díalektisku efnishvggju sé rúm fyrir möguleika ann-
ars lifs, og mun flestum geta komið saman um, að það
kveði við annan tón en gengur og gerist um efnishyggju,
eins og það orð almennt er skilið. Skilyrði þeirrar día-
lektisku, að lif „annars heims“ sé í einhverjum tengsl-
um við efniö, ætti hvorki að koma í hága við kenn-
ingar kristninnar um upprisu holdsins né nýtízkulegri
skoðanir um önnur fíngerðari sálarklæði, sem jafnvel
eru sýnd opinberlega. En sé það nú svo, að díalektisk
efnishvggja loki ekki leið tilgátunnar um annað líf,
þótt með þessu skilvrði sé, þá má spvrja, hvort hún geti
ekki átt enn lengri samleið með þeim skoðunum, sem
efnishyggjan venjulega er talin andstæðust. Mundi það
koma nokkuð i hága við hana, að til væru verur á miklu
æðra þroskastigi en maðurinn, ef þær væru í einhvers