Tímarit Máls og menningar - 01.04.1941, Blaðsíða 49

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
43
Til marks um áhrif skólans, má geta þess, að nær allir
þeir menn, sem fremstir standa í list Norðurlanda síð-
an um aldamót, sóttu hann og fengu þar þá undirstöðu,
sem veitti þeim hæfni til að verða list þjóða sinna að
gagni.
í þessu andrúmslofti þroskaðist Jón Stefánsson vel
og fljótt, enda sýna fyrstu verk hans, sem þekkt eru,
óvenjulegan skilning og festu, samfara ágætum málara-
hæfileikum. Frá þeim árum minnist maður bezt manna-
inyndanna og uppstillinga með eplum og könnum. Hin-
ar beztu þessara mynda eru tvímælalaust vitnisburður
um það kjarnmesta, sem íslenzkir málarar hafa hing-
að til gert á því sviði. Fegurð mannamynda Jóns ligg-
ur ekki í smámunalegri útfærslu misjafnlega „fagurra“
andlita, lieldur í tiguleik formsins og næmum skilningi
á því, hvernig koma á persónunni fyrir í rúmi mvnd-
arinnar, þannig að áhorfendunum er gerð ljós hreyfing
hennar og mannleg einkenni, án þess að farið sé út í
nákvæmar eftirlíkingar.
Jón Stefánsson sagði einhverju sinni við mig, að í aug-
um hans væru ekki aðrar „stemningar“ í málverkum
en þær, sem sköpuðust við rétta afstöðu hvers einstaks
atriðis mvndarinnar til annars. Myndir hans eru allar
gerðar með þetta fvrir augum, kraftur þeirra felst í lif-
rænni byggingu, hnitmiðaðri skipun línu og lita, sem gef-
ur jafnvel einföldustu verkefnum, svo sem könnum og
eplum á borði, lífrænt og stundum dramatískt innihald.
Sama grundvallarhugsun á líka sinn þátt í því, að lands-
lagsmvndir hans eiga almennt gildi, eru jafn skiljan-
legar útlendingum, sem ekki þekkja hér staðliætti, eins
og okkur sjálfum. Áhorfendurnir þurfa ekki að vera
gagnkunnugir ólíkum blæbrigðum landslagsins til þess
að njóta þessara mynda, þeim er ekki nauðsvnlegt að
vita, hvernig blærinn er á þessu fjallinu eða hinu, þeg-
ar hann er á norðan, né hvernig hálsarnir líta út i sunn-
anátt. í myndum Jóns Stefánssonar er íslenzkt lands-