Tímarit Máls og menningar - 01.04.1941, Blaðsíða 57

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
51
Þegar Páll postuli spurði lærisveinana í Efesus, hvorl
þeir hefðu meðtekið heilagan anda, svöruðu þeir: „Nei,
vér höfum ekki svo mikið sem lieyrt, að heilagur andi
sé til“ Svo saklaus var eg ekki. Eg hafði heyrt díalekt-
iska efnishyggju nefnda, meira að segja borið við að
lesa um hana, þótt skammt næði. Samt hafði eg það
veður af henni, að eg gætti mín að tala aðeins um liina
alþýðulegu efnishyggju. Það er því ekki rétt, að eg
„slái allri efnishyggju í einn bálk“.
Eftir að ritdómur B. F. kom út, liöfurn við rætt þetta
mál í bróðerni, og hann hefur sýnt mér þá vinsemd
að lána mér styttri og skýrari greinargerð fyrir día-
lektiskri efnishyggju en eg liafði áður átt kost á að
kynnast (History of the Communist Partv of the So-
viet Union, NewYork 1939, 105. hls. o. áfr.). Eg hef
bæði af samtali minu við B. F. og þessari lesningu kom-
izt að þremur niðurstöðum:
1) Dialektisk efnishyggja er torvelt heimspekikerfi,
sem mikla liugsanaþjálfun og alúð þarf til þess að
melta til nokkurrar hlítar.
2) Það eru ekki nema örfáir menn hér á Islandi (og
svipað mun það hlutfallslega vera í öðrum löndum),
sem kunna nokkur skil á henni. Því er það villandi,
þegar B. F. talar um, hversu lítið hún sé þekkt „utan
hóps efnishyggjumanna sjálfra“. Hún er nærri því jafn-
óþekkt innan þess hóps, sem nefnist efnishyggjumenn.
Hann hefur þarna óafvitandi miðað of mikið við sína
eigin menntun.
3) Díalektísk efnishyggja er ólíkt rýmri heimsskoð-
un en hin alþýðlega efnishyggja.
Þegar þessa er gætt, verður það afsakanlegra, að eg
tók ekki þá díalektisku til umræðu. í ritdómi, sem Krist-
inn E. Andrésson skrifaði um Lif og dauða (sjá Tíma-
ritið, 243. bls.), segir liann m. a.: „í rauninni hæri okk-
ur skylda til að mæta þessari hók Sigurðar með ann-
ari jafngóðri og sanngjarnri, þar sem sjónarmið efnis-
4*