Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Blaðsíða 108

282
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
bókarinnar dylst engum, að þessi harmleikur frá Suðurríkjum Bandaríkjanna
er sannur.
Það sýnir vel menningarstig ýmissa ráðandi manna fyrir vestan hafið, að
þessi bók var bönnuð þar. Það var að vísu ekki nema í Boston í Massachu-
settsríki. Bandaríkin hafa alltaf gengið næst hinum verstu í að banna bækur.
Varla hefur góð bók komið svo á markaðinn þar, að hún hafi ekki verið bönn-
uð í einhverju fylkinu. Þó hefur Boston komizt lengst í þessu efni. Árið 1929
voru bannaðar þar sextíu og átta bækur, þar á meðal Ríki og bylting eftir
Lenín.
Margir amerískir menntamenn mótmæltu banninu á Strange Fruit, svo sem
rithöfundamir Bernard De Voto, Clifton Fadiman, Manuel Komroff og Pearl
S. Buck. Hér verða þýddir lauslega kaflar úr grein, sem Bernard De Voto
ritaði í maíhefti Harpers magazins þ. á. um þetta mál.
....Við Bostonbúar væntum ekki mikils af menningu Suðurríkjanna, og
sízt væntum við frjálslyndis þaðan. Við höfum t. d. í rúma öld verið að
leysa negravandamálið, og það, sem í rúma öld hefur varnað okkur að leysa
það, eru bábiljur, ofsi og þröngsýni Suðurríkjanna. Eðlilega væntum við
ekki mikils áhuga á listum úr suðrinu. Frjálslynd hugsun og listræn hugsun
krefst menningarlegrar forystu, sem Suðurríkin skortir. Við gerum okkur
grein fyrir, að jafnvel menntaðir Suðurríkjamenn eru of háðir hleypidómum
umhverfisins til að veita slíka forystu. Af þessum ástæðum væntum við ekki
margbrotinna bókmennta frá Suðurríkjunum. Jarðvegurinn er ófrjór, og þó
að einhver vildi sá í hann, mundi suðræn þröngsýni troða nýgræðinginn í hel.
Suðurríkjakona hefur nýlega gefið út bók um Suðurríkin. Það er bæði djörf
og góð saga, alvöruþrungin, sterk, vísdómsrík og mjög vel rituð. Ef til vill er
hún nokkuð bundin vissu svæði, en allt slíkt er málinu óviðkomandi. Hún inni-
heldur nokkrar setningar, sem örugglega mundu rumska við liinni frumstæðu
kreddutrú Suðurríkjabúa. En annað er mikilvægara: Hún tekur til meðferðar
eitt mesta vandamál allra mála Suðurríkjanna, ástir milli hvítra og svartra.
Það er atriði, sem enginn venjulegur Suðurríkjabúi getur haft sanngjarna
skoðun á. Það er atriði dýpstu skelfinga hans og fordóma, hann getur ekki
afborið neinar umræður um það, hann getur ekki leyft neinum að láta í ljós
skoðun á því. Það var því eðlilegast að ætla, að þessari sögu frú Lillian Smith,
Strange Fruit, mundi verða stungið undir stól í fylkjum, sem aftur úr standa
að menningu, vitanlega á ólöglegan hátt, en með fullu samþykki íbúanna, og
með þeim afskræmislega ofsa og hleypidómum, sem einkenna slík þjóðfélög.
Og þetta hefur í rauninni átt sér stað.
En þetta hefur samt sem áður ekki átt sér stað einmitt þar, sem búast mátti
við. Strange Fruit hefur verið seld óhindrað t. d. í Atlanta og Birmingham,
jafn óhindrað og í fylkjum, sem framar standa í menningarlegu tilliti, svo
sem Oshkosh, Davenport og Three Rivers. Og hún hefur verið seld jafn ó-
hindrað í hinum óheillavænlegu smábæjum Suðurríkjanna, þeim bæjum, sem
við Bostonbúar álítum þjóðfélagslega sjúka og væntum amerísks fasisma frá