Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Síða 129

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
303
þjóðarinnar og atvinnuhátta, enda er þessu þannig farið. — Saga vor er frá
öndverðu mörkuð mjög af náttúru landsins, meira en annarra þjóða, mótuð
af ísi þess og eldum, harðviðrum þess og einangrun. Engin önnur þjóð hefur
með sh'kum þjáningum sem vér komizt í kynni við hamslaus náttúruöfl, engin
önnur þjóð á jafnmiklar heimildir um þau. Þjóðarsagan verður aldrei sögð
né skilin rétt fyrr en við vitum meira en nú um náttúru landsins, loftslagið,
gróðurfarið, fiskigengdina, og þær breytingar er þetta hefur tekið frá því, er
landið byggðist.
IV
Tefrokronologi, öskutímatal, er nýtt orð, nýtt hugtak og ný rannsóknarað-
ferð, sem Sigurður Þórarinsson hefur lagt í hið mikla og gagnsama bú vís-
indanna. Það var ánægjuiegt, að Islendingur skyldi verða til þessa. Hitt skiptir
þó meira máli, að okkur mun reynast þetta gagn með sæmd, því að það mun
sannast, að öskulögin, sem liggja falin í moldum landsins, eiga eftir að auka
drjúgum við þekkingu okkar á sögu og atburðum liðinna alda.
Sigurður Þórarinsson er ungur maður, rúmlega þrítugur, en þó hefur hann
þegar getið sér góðan orðstír sem jarðfræðingur, ekki aðeins um Norðurlönd,
heldur einnig á Englandi og í Ameríku. Hann hefur nú sýnt, svo að ekki
verður um villzt, að hann er fullveðja fræðimaður, sem mikils má vænta af
í framtíðinni, ef allt fer með felldu og hann verður ekki brauðstriti að bráð,
þegar heim kemur.
Pálmi Hannesson.
Leit eg suður til landa
LEIT EG SUÐUR TÍL LANDA; Ævintýri og
helgisögur frá miðöldum. Einar 01. Sveinsson tók
saman. Reykjavík, Heimskringla 1944.
Höfundur fyrstu málfræðiritgerðarinnar í Ormsbók Snorraeddu segir svo
frá, að þá er Islendingar hófu bókmenntaviðleitni sína, urðu „helgar þýðing-
ar“ fyrst á vegi þeirra. Þetta er í sjálfu sér ofur skiljanlegt. Kristin trú var
nýlega komin til landsins og hafði lítt fest rætur með þjóðinni. Suður um
Evrópu hafði kirkjan komið sér upp miklum bókmenntum, sem stöðugt fóru
vaxandi. íslenzkum kristnifrömuðum hefur því þótt hlýða að festa kristnina
í sessi með þýðingum á trúfræðibókum samtíðarinnar. Ritaðar voru hómilíu-
bækur og helgisögur ýmis konar, svo sem af postulunum, Maríu mey og öðrum
meiri og minni háttar dýrlingum. Ennfremur rituðu menn svonefnd „ævintýri“,
sem voru mest veraldlegar skemmtisögur, en oftast slungin ívafi siðferðilegs
og trúfræðilegs boðskapar, sem tengir þau guðfræðilegum bókmenntum þeirra
tíma.
Af þessum stofni óx hér upp mikil grein bókmennta, og átti hún ekki hvað