Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Síða 89

FELULEIKUR OG STAÐREYNDIR
269
um fyrirtækisins finnist tímabært að ræða nánar urn þessi atriði við
herra Peter Hallberg, þar sem Glitra daggir, grær fold er þegar
ófáanleg í mörgum verzlunum og hefur ábyggilega skilað þeim
gróða, sem nemur tugþúsundum króna. Slíkar umræður hlytu að
verða þeim alveg sérstaklega ljúfar og kærkomnar, ef sá kvittur hef-
ur við rök að styðjast, að þeir hafi nýlega áformað, í samræmi við
lögmál ósíngirninnar og mannkærleikans, að láta allan þennan skjót-
fengna gróða renna til heiðingjatrúboðsins í Afríku. Að vísu liafa
nokkrar forspár um viðlíka höfðingsskap þeirra í sambandi við
hagnaðinn af útgáfu Dags í Bjarnardal ekki rætzt ennþá, en það er
engin ástæða til að örvænta fyrir því.
Eg skal ekki vera langorður um utanríkisstefnu Svía og verzlun
þeirra við Þjóðverja á styrjaldarárunum, þar sem ég er ekki, frem-
ur en herra Peter Hallberg, sérfræðingur í þeim málum, en hef auk
þess ekki aðstöðu til að kynna mér í fljótu bragði ýmis nauðsynleg
gögn, eins og til dæmis sænskar hagskýrslur frá 1939—1945, sem
hljóta að vera hinar fróðlegustu. Hinsvegar er ekkert á móti því að
rifja upp fyrir sendikennaranum nokkrar óhrekjanlegar staðreyndir
og athuga lítilsháttar rökvísi hans og aðferðir í þessu efni. Eg verð
að biðja lesendurna að afsaka, þó að ég vitni ekki aðeins í grein
hans í síðasta hefti Tímaritsins, heldur einnig ræðustúf, sem hann
flutti í vetur fyrir Guðlaug Rósinkranz, meðritstjóra Samvinnunnar,
en birti síðan í Lesbók Morgunblaðsins, 18. og 19. tölublaði yfir-
standandi árgangs, undir fyrirsögninni „Hlutleysið — Norðurlönd
— Svíþjóð“.
Það er mjög eðlilegt, að herra Peter sé kappsmál að færa sönnur
á, að sænska þjóðin hafi yfirleitt ekki safnað pípuhöttum á stríðs-
árunum, þó að henni hafi verið hlíft við þeim þjáningum, sem
grannar hennar, Norðmenn og Danir, urðu að þola af völdum
þýzkrar stigamennsku. Meðal annars segir hann, að landvarnirnar
hafi gleypt óhemju fé, að almenningur hafi orðið að sætta sig við
óbrotnari venjur og lélegri kjör, að sænskir hermenn hafi orðið að
leggja mikið í sölurnar persónulega, nefnilega að fara snemma á
fætur, æfa sig í snúningum til hægri og vinstri, takast á hendur
hressandi gönguferðir, læra að hleypa skoti af byssu og stjórna
ýmsum vélknúnum farartækjum. Loks hafi Svíar gerzt þátttakendur